Το Έργο

Στόχος του έργου “Free your mind: Youth Activism in Southern Europe in Times of Dictatorship” (FYM) είναι να καταδείξει στους νέους Ευρωπαίους του 21ου αιώνα πώς τα ολοκληρωτικά καθεστώτα της Νότιας Ευρώπης επέβαλαν στις προηγούμενες γενιές ισχυρούς περιορισμούς στην ελευθερία της έκφρασης, του συνέρχεσθαι και του συνεταιρίζεσθαι. Ταυτόχρονα, να τονίσει πώς, παρά τους πολιτικούς και νομικούς περιορισμούς που επιβλήθηκαν και την καταστολή, γενιές νέων Ευρωπαίων μπόρεσαν να οργανωθούν, να κινητοποιηθούν και να αγωνιστούν κατά των δικτατορικών καθεστώτων στις χώρες τους, συμβάλλοντας τελικά στην πτώση, τη διάλυσή τους και στην έλευση σύγχρονων και δημοκρατικών κοινωνιών.

Το έργο επικεντρώνεται στον ρόλο που διαδραμάτισαν γενιές νέων Ευρωπαίων στο πλαίσιο της διαμαρτυρίας και στην τελική κατάρρευση των δικτατορικών καθεστώτων στη Νότια Ευρώπη κατά τη δεκαετία του 1960 και του 1970. Τα πολιτικά καθεστώτα στην Πορτογαλία, την Ισπανία και την Ελλάδα ανέπτυξαν κατασταλτικούς θεσμούς που περιόρισαν τις πολιτικές ελευθερίες της έκφρασης, του συνέρχεσθαι και συνεταιρίζεσθαι, δεν σεβάστηκαν τα ανθρώπινα δικαιώματα και προσπάθησαν να εμποδίσουν την ικανότητα κινητοποίησης και συλλογικής δράσης των νεότερων γενεών αυτών των κοινωνιών. Ωστόσο, οι νεότερες γενιές μπόρεσαν να κινητοποιηθούν και να αγωνιστούν κατά των δικτατορικών καθεστώτων στις χώρες τους, συμβάλλοντας τελικά στην πτώση και τη διάλυσή τους και στην έλευση σύγχρονων και δημοκρατικών κοινωνιών. Καθ’ όλη τη διάρκεια αυτής της διαδικασίας, η αντίσταση της νεολαίας στη δικτατορία στη Νότια Ευρώπη υποστηρίχθηκε από ευρωπαϊκά δίκτυα αλληλεγγύης, τα οποία επέτρεψαν στους ακτιβιστές να δημιουργήσουν συμμαχίες για να ενισχύσουν την αντίθεσή τους στον ολοκληρωτισμό και να εκθέσουν τις διάφορες μορφές καταπίεσης στις χώρες τους. Υπό αυτή την έννοια, η ιστορία της αντίστασης στις δικτατορίες στη Νότια Ευρώπη έχει τόσο εθνική όσο και ευρωπαϊκή διάσταση.

Τούτη η συλλογική μνήμη είναι ιδιαίτερα κρίσιμη για τις σημερινές νέες γενιές. Αυτές οι ιστορικές εξελίξεις δείχνουν τον τρόπο με τον οποίο γενιές Ευρωπαίων μπόρεσαν να κινητοποιηθούν, να οργανωθούν και να έχουν ενεργό συμμετοχή στα κοινά, ακόμη και σε καθεστώτα όπου στερούνταν τα βασικά δικαιώματα της έκφρασης και του συνέρχεσθαι και συνεταιρίζεσθαι. Ανταποκρίνονται επίσης στις προτεραιότητες του προγράμματος, καθώς επιτρέπουν στις νεότερες γενιές του σήμερα να κατανοήσουν τη σημασία των σύγχρονων δημοκρατικών επιτευγμάτων, όπως το κράτος δικαίου, οι πολιτικές ελευθερίες, τα πολιτικά δικαιώματα, αλλά και να συνειδητοποιήσουν πώς αυτές οι αξίες μπορούν να γίνουν εύθραυστες και γρήγορα να τεθούν υπό αίρεση σε κοινωνίες και χώρες όπου δεν γίνονται πλήρως σεβαστές οι δημοκρατικές διαδικασίες. Μέσω των δράσεων που προωθεί το πρόγραμμα αυτό, οι σύγχρονες νεότερες γενιές, εμπνεόμενες από τα ιστορικά γεγονότα που παρουσιάζονται, θα μπορέσουν να συζητήσουν, σύμφωνα με τους στόχους του προγράμματος, για συγκεκριμένους τρόπους και μηχανισμούς με τους οποίους μπορούν να διατηρηθούν οι πολιτικές ελευθερίες και τα πολιτικά δικαιώματα και να διασφαλιστεί ο διάλογος των πολιτών σε επίπεδο Ευρωπαϊκής Ένωσης και σε εθνικό επίπεδο.

Το ερευνητικό έργο συντονίζεται από το Iscte – Instituto Universitário de Lisboa. Εταίροι είναι: η Associação Cultural Ephemera, το Κέντρο Ερευνών και Μελετών του Πανεπιστημίου Κρήτης για τις Ανθρωπιστικές, τις Κοινωνικές και τις Επιστήμες της Αγωγής (ΚΕΜΕ-ΠΚ), το Πανεπιστήμιο Complutense της Μαδρίτης και η Εταιρία Κρητικών Ιστορικών Μελετών / Ιστορικό Μουσείο Κρήτης.