Παρασκευή, 19 Νοεμβρίου 2021
Χαιρετισμοί
Κρήτη 10.00
Μαδρίτη 09.00
Λισαβόνα 08.00
Δημήτρης Μυλωνάκης, Αντιπρύτανης Προγραμματισμού, Διοικητικών Υποθέσεων και Φοιτητικής Μέριμνας, Καθηγητής, Τμήμα Οικονομικών Επιστημών, Πανεπιστήμιο Κρήτης
Ana Mónica Fonseca, Center for International Studies, ISCTE-Instituto Universitário de Lisboa
Κωνσταντίνος Τσουκαλάς, Ομότιμος Καθηγητής Κοινωνιολογίας, Τμήμα Πολιτικής Επιστήμης και Δημόσιας Διοίκησης, Εθνικό και Καποδιστριακό Πανεπιστήμιο Αθηνών
Αλέξης Καλοκαιρινός, Πρόεδρος της Εταιρίας Κρητικών Ιστορικών Μελετών (ΕΚΙΜ) / Ιστορικού Μουσείου Κρήτης, Καθηγητής Γενικής Γλωσσολογίας, Τμήμα Φιλολογίας, Πανεπιστήμιο Κρήτης
Νίκος Παπαδάκης, Καθηγητής και Διευθυντής του Κέντρου Πολιτικής Έρευνας και Τεκμηρίωσης (ΚΕΠΕΤ), Τμήμα Πολιτικής Επιστήμης, Πανεπιστήμιο Κρήτης, Αν. Διευθυντής του ΚΕΜΕ-ΠΚ
Μαρία Κούση, Καθηγήτρια Κοινωνιολογίας και Διευθύντρια του Κέντρου Ερευνών και Μελετών για τις Ανθρωπιστικές, τις Κοινωνικές και τις Επιστήμες Αγωγής του Πανεπιστήμιου Κρήτης (ΚΕΜΕ-ΠΚ)
Κεντρική Ομιλία
Κρήτη 11.00
Μαδρίτη 10.00
Λισαβόνα 09.00
Kωστής Κορνέτης - «Ανάμεσα στον Μαρά και τον Σαντ»: Επανεξετάζοντας τη φοιτητική διαμαρτυρία στο πλαίσιο των δικτατοριών του Ευρωπαϊκού Νότου
Αυτή η ομιλία στοχεύει στη ανάλυση των ιδιαίτερων χαρακτηριστικών των ελληνικών, ισπανικών και πορτογαλικών φοιτητικών κινητοποιήσεων ενάντια στις τρεις δικτατορίες κατά τη διάρκεια της “μακράς δεκαετίας του 60″. Τονίζει τις ομοιότητες και τις διαφορές τους, καθώς και τη σχέση τους με τα ταυτόχρονα κύματα διαμαρτυρίας που λάμβαναν χώρα στη Δυτική Ευρώπη και τις ΗΠΑ γύρω στο 1968. Η ομιλία καταδεικνύει ότι σε αυτές τις τρεις περιπτώσεις παρόμοια καθεστωτικά μέτρα προκάλεσαν συγκρίσιμες αντιδράσεις από τα κινήματα “από τα κάτω”. Ταυτόχρονα, στοχεύει να αναδείξει πώς τα ερεθίσματα που προήλθαν από το διεθνές 1968, με προεξέχουσα την διεθνική διάχυση «επαναστατικών» πολιτιστικών εκδηλώσεων, διαμόρφωσαν μια κουλτούρα διαμαρτυρίας με κοινά χαρακτηριστικά στην Ελλάδα, την Ισπανία και την Πορτογαλία. Τέλος η ομιλία θα σταθεί και στις διαφορές που έγκεινται κυρίως στην απουσία στην περίπτωση της Ιβιρικής, ενός γεγονότος του βεληνεκούς του Πολυτεχνείου, που θα επηρέαζε σε μεγάλο βαθμό την κουλτούρα διαμαρτυρίας αλλά και τη μνημονοποίηση των γεγονότων στα μεταδικτατορικά χρόνια.
O Kωστής Κορνέτης διδάσκει σύγχρονη ιστορία στο Αυτόνομο Πανεπιστήμιο της Μαδρίτης (UAM). Προηγουμένως έχει διδάξει στο Brown, στο New York University, και το University of Sheffield, ενώ ήταν CONEX-Marie Curie Experienced Fellow στο Carlos III, Madrid, και Santander Fellow in Iberian Studies στο St Antony’s College της Οξφόρδης. Έχει δημοσιεύσει το Children of the Dictatorship. Student Resistance, Cultural Politics and the ‘long 1960s’ in Greece (Berghahn Books, 2013) και έχει συνεπιμεληθεί τους τόμους Μεταπολίτευση. Η Ελλάδα στο μεταίχμιο μεταξύ δυο αιώνων (Θεμέλιο, 2015), Consumption and Gender in Southern Europe since the “Long 1960s” (Bloomsbury, 2016), και Rethinking Democratisation in Spain, Greece and Portugal (Palgrave Macmillan, 2019).
1η Συνεδρία
Κρήτη 12.00
Μαδρίτη 11.00
Λισαβόνα 10.00
Κινηματογράφος, Ντοκιμαντέρ και Αντιδικτατορική αντίσταση
Προεδρεύουσα: Αναστασία Νάτσινα
Η Αναστασία Νάτσινα είναι Επίκουρη καθηγήτρια Νεοελληνικής Φιλολογίας και Διευθύντρια του Ερευνητικού Εργαστηρίου Λογοτεχνικών Ειδών και Ιστορίας της Λογοτεχνίας του Πανεπιστημίου Κρήτης. Τα ερευνητικά ενδιαφέροντα και οι δημοσιεύσεις της αφορούν κυρίως την ελληνική πεζογραφία από τα τέλη του 19ου αιώνα μέχρι σήμερα. Τελευταία ενδιαφέρεται για τη χρήση ψηφιακών μεθόδων στη μελέτη της ιστορίας της λογοτεχνίας όπως και για την οικοκριτική.
Ελίζα Άννα Δελβερούδη, "Από την Αθήνα στο Παρίσι: Έλληνες κινηματογραφιστές στην αντίσταση κατά της δικτατορίας"
Στη σύντομη αυτή ανακοίνωση θα παρουσιάσω επιγραμματικά ένα σχήμα στο οποίο έχω καταλήξει, μέσα από μια ευρύτερη έρευνα, για τον ρόλο των κινηματογραφιστών κατά τη διάρκεια της δικτατορίας, σε δύο πόλεις, την Αθήνα και το Παρίσι. Θα αναφερθώ σε καλλιτέχνες, σε ταινίες και σε τρόπους αντίστασης· στο κλίμα που είχε διαμορφωθεί πριν τη δικτατορία, και που ενεθάρρυνε νέες φωνές· στην ανάσχεση αυτού του κλίματος με την επιβολή αυστηρής λογοκρισίας και με τη φυσική εξουθένωση των κινηματογραφικών συντελεστών, με συλλήψεις, φυλακίσεις, εξορίες, δίκες και βασανιστήρια. Στη διαφυγή κάποιων από αυτούς στο εξωτερικό, ειδικότερα στο Παρίσι, και στη συμμετοχή τους στον αντιστασιακό αγώνα, που είχε στόχο την ευαισθητοποίηση του ευρωπαϊκού κοινού, σε όσα υφίσταντο οι εντός των συνόρων αντιστασιακοί, και στην παρεμπόδιση της ειδυλλιακής εικόνας που επιθυμούσαν να δημιουργήσουν οι δικτάτορες για τη διακυβέρνησή τους.
Η Καθηγήτρια Ελίζα Άννα Δελβερούδη είναι ιστορικός του θεάτρου και του κινηματογράφου. Τα ερευνητικά της ενδιαφέροντα και οι δημοσιεύσεις της, αυτοτελείς και σε επιστημονικά περιοδικά και συλλογικούς τόμους, στην Ελλάδα και το εξωτερικό, αφορούν ζητήματα ιστορίας του νεοελληνικού θεάτρου και του κινηματογράφου. Εργάσθηκε ως ερευνήτρια στο Εθνικό Ίδρυμα Ερευνών και δίδαξε στο Πανεπιστήμιο Κρήτης και στην Ανωτάτη Σχολή Καλών Τεχνών. Τα δημοσιεύματά της είναι αναρτημένα στις ιστοσελίδες anemi.lib.uoc.gr, ResearchGate και academia.edu.
Παναγιώτα Μήνη, "Καταγραφή και αναπαράσταση της εξέγερσης του Πολυτεχνείου: τα ντοκιμαντέρ του Albert Coerant και του Δημήτρη Μακρή"
Από τις 14 έως τις 17 Νοεμβρίου 1973, ο Albert Coerant – ο ανταποκριτής της βελγικής και ολλανδικής τηλεόρασης στην Αθήνα εκείνη την εποχή – και το συνεργείο του κινηματογράφησαν την εξέγερση των φοιτητών του Πολυτεχνείου εναντίον της χούντας. Το ντοκιμαντέρ που δημιούργησε ο Coerant από αυτό το υλικό αποτελεί ένα από τα σπάνια οπτικά τεκμήρια των γεγονότων του Νοεμβρίου του 1973. Λίγο μετά τον Coerant, ο Δημήτρης Μακρής, ένας νεαρός έλληνας κινηματογραφιστής που σπούδαζε τότε στην Ιταλία, ανασύστησε τα γεγονότα του Πολυτεχνείου στο δραματοποιημένο ντοκιμαντέρ Εδώ Πολυτεχνείο. Ιταλοί φοιτητές και καλλιτέχνες συνέβαλαν στη δημιουργία της ταινίας του Μακρή, ο ιταλός αντιφασίστας πολιτικός Umberto Terracini ήταν ο αφηγητής στην ιταλική εκδοχή της και ο Αλέκος Παναγούλης- συμβολική μορφή του αγώνα ενάντια στην χούντα – ήταν ο αφηγητής στην ελληνική εκδοχή. Η παρουσίαση θα εξετάσει τις δύο αυτές ταινίες για το Πολυτεχνείο, εστιάζοντας στην συμβολή τους στην καταγραφή και ερμηνεία της φοιτητικής εξέγερσης του 1973.
Η Παναγιώτα Μήνη είναι κάτοχος δυο μεταπτυχιακών διπλωμάτων στις κινηματογραφικές σπουδές (Πανεπιστήμιο Κρήτης∙ University of Wisconsin-Madison) και διδακτορικού στον κινηματογράφο από το University of Wisconsin-Madison (διατριβή: “Pudovkin’s Cinema of the 1920s”). Τα ερευνητικά ενδιαφέροντα και οι δημοσιεύσεις της αφορούν τον ελληνικό, τον σοβιετικό και ανατολικοευρωπαϊκό κινηματογράφο, τα σενάρια του Νίκου Καζαντζάκη, τη σχέση κινηματογράφου-ιδεολογίας, τις διασκευές και ζητήματα κινηματογραφικής αφήγησης και στιλ. Η μονογραφία της για τον Τάκη Κανελλόπουλο κυκλοφορεί από τις εκδόσεις ΜΙΕΤ και έχει συν-επιμεληθεί δύο συλλογικούς τόμους.
Νάντια Φραγκούλη, "Λογοτεχνία, κινηματογράφος και νεανική κουλτούρα στις δεκαετίες του 1960 και του 1970: παραδείγματα διαλόγου των νεοελλήνων πεζογράφων με τον κινηματογράφο και η συμβολή τους στην ανάπτυξη ενός λογοτεχνικού αντιεξουσιαστικού λόγου"
Από το 1960 και για μια εικοσαετία περίπου κερδίζουν έδαφος στην νεοελληνική πεζογραφική παραγωγή πεζογραφήματα, τα οποία εκφράζουν αμφισβήτηση απέναντι στους κρατικούς θεσμούς, αλλά και απέναντι στον μικροαστικό τρόπο ζωής, με κύριο φορέα την ίδια την ελληνική οικογένεια. Φαίνεται να αποτυπώνονται, επομένως, στη νεοελληνική πεζογραφία αιτήματα παρεμφερή με αυτά νεανικών κινημάτων, όπως εκείνα του εμβληματικού γαλλικού Μάη του 1968. Ιδιαίτερο ενδιαφέρον παρουσιάζει το γεγονός ότι πολύ συχνά σε αυτά τα κείμενα εντοπίζεται ένας ουσιώδης διάλογος με τον κινηματογράφο της εποχής, ο οποίος, μάλιστα, όπως θα φανεί από τα λογοτεχνικά παραδείγματα που θα σχολιαστούν, συμβάλλει καθοριστικά στην υπαινικτική απόδοση του αμφισβητητικού λόγου στα πεζογραφικά κείμενα. Το ερώτημα που θέτει η παρούσα ανακοίνωση, επομένως, είναι εκείνο της σύνδεσης της νεοελληνικής πεζογραφίας των δεκαετιών του 1960 και του 1970, με τον κινηματογράφο, όχι μόνο ως τρόπο έκφρασης, αλλά και ως κοιτίδα ιδεολογικών ζυμώσεων, η οποία συνδέθηκε κατά προνόμιο με τη νεανική κουλτούρα της περιόδου.
Το θέμα της διατριβής μου αφορά τον διάλογο της μεταπολεμικής και μεταπολιτευτικής νεοελληνικής λογοτεχνίας με τον κινηματογράφο. Τα ερευνητικά μου ενδιαφέροντα αφορούν κυρίως τη διακαλλιτεχνικότητα, την κινηματογραφότροπη λογοτεχνική γραφή, τη νεοελληνική πεζογραφία του 20ού αιώνα, τη σύγχρονη νεοελληνική πεζογραφία. Έλαβα μέρος σε ερευνητικά προγράμματα που εξετάζουν την πρόσληψη του κινηματογράφου από τους ελληνικούς λογοτεχνικούς κύκλους στη διάρκεια του 20ού αιώνα. Από τον Οκτώβριο του 2020 εργάζομαι ως εντεταλμένη διδάσκουσα Νεοελληνικής Φιλολογίας στο Τμήμα Φιλολογίας του ΕΚΠΑ.
Διάλειμμα
2η Συνεδρία
Κρήτη 13.15
Μαδρίτη 12.15
Λισαβόνα 11.15
Λογοτεχνία, αντιδικτατορική αντίσταση, ιστορική μυθοπλασία και διδασκαλία στη δικτατορία
Προεδρεύων: Νίκος Παπαδάκης
Καθηγητής και Διευθυντής του Κέντρου Πολιτικής Έρευνας & Τεκμηρίωσης (ΚΕΠΕΤ) στο Τμήμα Πολιτικής Επιστήμης του Πανεπιστημίου Κρήτης. Είναι Distinguished Visiting Professor στην Academy of Globalization & Education Policy (AGEP) του Zhengzhou University (ZZU) της Κίνας, Αν Διευθυντής του ΚΕΜΕ-ΠΚ και Μέλος του Επιστημονικού Εκπαιδευτικού Συμβουλίου του Εθνικού Κέντρου Δημόσιας Διοίκησης και Αυτοδιοίκησης (ΕΚΔΔΑ). Επιπρόσθετα είναι Μέλος του Standing Group “Political Culture” του European Consortium of Political Research (ECPR). Έχει δημοσιεύσει 170 μελέτες, στα αγγλικά, γαλλικά, κινέζικα και ελληνικά και έχει συγγράψει 11 επιστημονικά βιβλία – μονογραφίες στα ελληνικά και αγγλικά και έχει επιμεληθεί άλλους 10 συλλογικούς τόμους.
Αναστασία Νάτσινα, "Το καταπιεσμένο πνεύμα της αντιχουντικής αντίστασης στα πρώτα χρόνια της Μεταπολίτευσης: Πρόσφατη έρευνα στα πεδία της λογοτεχνίας και της πολιτισμικής ιστορίας"
Η ανακοίνωση αυτή παρουσιάζει τη νεότερη έρευνα γύρω από τη λογοτεχνία και πολιτισμική ιστορία των πρώτων χρόνων της Μεταπολίτευσης (1974-1981), ως χώρων στους οποίους εκδηλώθηκε με ποικίλες μορφές το καταπιεσμένο αντιστασιακό πνεύμα εναντίον της χούντας που μόλις είχε καταρρεύσει. Το φιλελεύθερο πνεύμα που είχε ξεκινήσει από τη δεκαετία του 1960 και ανασχέθηκε με τη δικτατορία επιστρέφει με νέα ορμή και ανατρεπτικότητα ειδικότερα στα λογοτεχνικά έργα της νέας γενιάς αλλά και στη λογοτεχνία για παιδιά, όπως και στον κινηματογράφο. Αντλώντας από τον πρόσφατο τόμο που επιμελήθηκαν ο Γ. Δημητρακάκης και η Α. Νάτσινα, Μεταπολίτευση 1974-1981: Λογοτεχνία και πολιτισμική ιστορία (2021), η ανακοίνωση συνοψίζει για το αγγλόφωνο κοινό τα κυριότερα ευρήματα που σχετίζονται με το θέμα του συνεδρίου.
Η Αναστασία Νάτσινα είναι Επίκουρη καθηγήτρια Νεοελληνικής Φιλολογίας και Διευθύντρια του Ερευνητικού Εργαστηρίου Λογοτεχνικών Ειδών και Ιστορίας της Λογοτεχνίας του Πανεπιστημίου Κρήτης. Τα ερευνητικά ενδιαφέροντα και οι δημοσιεύσεις της αφορούν κυρίως την ελληνική πεζογραφία από τα τέλη του 19ου αιώνα μέχρι σήμερα. Τελευταία ενδιαφέρεται για τη χρήση ψηφιακών μεθόδων στη μελέτη της ιστορίας της λογοτεχνίας όπως και για την οικοκριτική.
Αλεξάνδρα Ζερβού & Βασιλική Βασιλούδη, "Η δικτατορία στην Ελλάδα και η ιστορική μυθοπλασία για παιδιά στο σταυροδρόμι της πολιτικής αγωγής και της ιστορικής μνήμης"
H ιστορική κουλτούρα είναι προϊόν της αλληλεπίδρασης μεταξύ ιστοριογραφίας, σχολικής ιστορίας και δημόσιας ιστορίας (Carretero, 2017). Μέρος της είναι οι σύγχρονές μας ιστορικές μυθοπλασίες που απευθύνονται σε νεαρούς αναγνώστες: πραγματεύονται ευαίσθητα θέματα που παλαιότερα ίσως «αποτελούσαν ταμπού για την ιστορία» (Le Goff 1990). Μελετώντας ένα corpus παιδικών και νεανικών βιβλίων που έχουν εκδοθεί από τη Μεταπολίτευση μέχρι τις μέρες μας, επιχειρείται η διερεύνηση των αφηγηματικών τεχνικών, μέσω των οποίων πραγματοποιείται η λογοτεχνική διαχείριση της εφτάχρονης δικτατορίας στην Ελλάδα. (π.χ. αλληγορία, χιούμορ, αναμνηστική γραφή). Τίθεται το ερώτημα μέχρι ποιο σημείο παρεμβαίνει η λεγόμενη παιδαγωγική λογοκρισία στην παρουσίαση της σύγχρονης ιστορίας και συνακόλουθα η πολιτική στάση που υπαγορεύεται από αυτήν. Η τελευταία θεωρείται ως μέρος της ευρύτερης πολιτικής αγωγής που υποβάλλεται, έμμεσα, στους νεαρούς αναγνώστες.
Αλεξάνδρα Ζερβού, Καθηγήτρια «Κλασικής Φιλολογίας και Παιδικής Λογοτεχνίας» στο ΠΤΔΕ Πανεπιστημίου Κρήτης. Εργάστηκε για την ίδρυση του πρώτου Διατμηματικού Μεταπτυχιακού Προγράμματος για Παιδικό Βιβλίο στην Ελλάδα, στο Πανεπιστήμιο του Αιγαίου, του οποίου υπήρξε επί δεκαετία συντονίστρια. Συνεργάστηκε, επίσης, με τον καθηγητή J. Perrot ως συνιδρύτρια του διεθνούς ερευνητικού Κέντρου Charles Perrault. Έχει δημοσιεύσει μεγάλο αριθμό μελετών σε γαλλικά, αγγλόφωνα, γερμανικά και ελληνικά περιοδικά και συλλογικούς τόμους. Ενδιαφέρεται για την πρόσληψη του ιστορικού παρελθόντος και των κλασικών μέσω των παιδικών και εφηβικών βιβλίων, καθώς και την παιδαγωγική και λογοτεχνική διαχείριση κρίσιμων σημερινών θεμάτων.
H Βασιλική Βασιλούδη είναι εκλεγμένη επίκουρη καθηγήτρια στο ΠΤΔΕ του Πανεπιστημίου Κρήτης. Έχει μεταπτυχιακό (Πανεπιστήμιο του Reading, Βρετανία) και διδακτορικό στην Παιδική Λογοτεχνία (Δημοκρίτειο Πανεπιστήμιο Θράκης) Διετέλεσε υπότροφος του Ιδρύματος Ωνάση, του Κρατικού Ιδρύματος Υποτροφιών, της Διεθνούς Βιβλιοθήκης για τη Νεότητα (Μόναχο) και του Ιδρύματος Τσακόπουλος (Σακραμέντο). Τα επιστημονικά της ενδιαφέροντα εστιάζονται στη λογοτεχνία για παιδιά και νέους και στην ιστορία της παιδικής ηλικίας και της νεότητας. Έχει εκδώσει τη μονογραφία Εφημερίς των Παίδων (1868-1893). Προτεσταντικά Πρότυπα για την Παιδική Ηλικία. Αθήνα: Εθνικό Ίδρυμα Ερευνών, 2013 και σειρά άρθρων σε ελληνικά και διεθνή περιοδικά.
Κατερίνα Δαλακούρα, "Η διδασκαλία της ιστορίας στο σχολείο την περίοδο της δικτατορίας των συνταγματαρχών"
Η διαμόρφωση της κοινωνικής και εθνικής συνείδησης των ελλήνων πολιτών, σύμφωνα με τα «ιδεώδη»/ιδεολογία της Επταετίας, υπήρξε το κύριο μέλημα της εκπαιδευτικής πολιτικής της δικτατορίας των συνταγματαρχών. Έτσι η μεταρρύθμιση του 1964 (στο βαθμό που είχε θεσμοθετηθεί) καταργείται (Α.Ν. 129/1967) άμεσα, με την πραξικοπηματική κατάληψη της εξουσίας, και η εκπαίδευση οργανώνεται ταχύτατα πάνω σε νέους ιδεολογικούς άξονες και προγενέστερα του 1964 διαρθρωτικά και διοικητικά σχήματα (ΦΕΚ 163/1967, ΦΕΚ239/1968, ΦΕΚ 218/1969, ΦΕΚ 225/1969). Η προαναφερόμενη μέριμνα, εγγράφεται στους σκοπούς της εκπαίδευσης, όπως διατυπώνονται στα αντίστοιχα εκπαιδευτικά νομοθετήματα και στα περιεχόμενα των Αναλυτικών και Ωρολογίων Προγραμμάτων, και αναδεικνύεται από την πυκνότητα των εγκυκλίων και «διδακτικών οδηγιών», που διασφαλίζουν την «πιστή» εφαρμογή της εκπαιδευτικής πολιτικής και τον έλεγχο της εκπαιδευτικής/διδακτικής πράξης. Χαρακτηριστικό στοιχείο των περιεχομένων των ΑΠ του 1969, που αποτελούν και τα ΑΠ της δικτατορίας (καθώς τα ΑΠ του 1973 δεν πρόλαβαν να επικυρωθούν και υλοποιηθούν) είναι η έμφαση που δίνεται στη διδασκαλία των «κοινωνικών μαθημάτων» (Ιστορίας, Γεωγραφίας, Θρησκευτικών, Φιλοσοφίας)· μεγαλύτερη από την (παραδοσιακή) έμφαση στα αρχαιογνωστικά μαθήματα. Τα μαθήματα αυτά καταλαμβάνουν το 20% των εβδομαδιαίων ωρών διδασκαλίας του ωρολογίου προγράμματος (τα αρχαιογνωστικά 15%). Στο πλαίσιο αυτό η διδασκαλία της ιστορίας –περισσότερο ίσως από τα λοιπά «κοινωνικά μαθήματα» αποκτά βαρύνουσα σημασία για το καθεστώς και τους εκπαιδευτικούς (και τους ευρύτερους) στόχους του. Η εισήγηση αυτή λοιπόν θα εστιάσει στους σκοπούς της διδασκαλίας της ιστορίας στο σχολείο την περίοδο αυτή, στην επιλογή και έκταση των περιεχομένων της που φαίνεται να ενέχουν «ιδιαίτερο ενδιαφέρον» για το καθεστώς, συνδέοντας την ανάλυση αυτή, με την «νομιμοποίηση» του καθεστώτος στην συνείδηση των μαθητών/τριών και την «καθοδήγηση»/έλεγχο της κοινωνικής/πολιτικής συλλογικής τους δραστηριότητας.
Η Κατερίνα Δαλακούρα είναι Αναπληρώτρια Καθηγήτρια με γνωστικό αντικείμενο Ιστορία της Εκπαίδευσης και του Φύλου, στο Τμήμα Φιλοσοφικών και Κοινωνικών Σπουδών του Πανεπιστημίου Κρήτης (ΠΚ), και ΣΕΠ στο Μεταπτυχιακό Πρόγραμμα Δημόσια Ιστορία του ΕΑΠ. Το συγγραφικό και ερευνητικό της έργο αφορούν στην ιστορία των γυναικών και του φύλου και εστιάζουν ειδικότερα στη γυναικεία εκπαιδευτική εμπειρία (εκπαίδευση και εθνικισμός, έμφυλες, και εθνικές ταυτότητες, υποκειμενικότητες, εκπαιδευτικοί θεσμοί), και στην κοινωνική και πολιτισμική γυναικεία δραστηριότητα (εκδοτική δραστηριότητα, κοινωνική δραστηριότητα, φεμινισμοί-πολιτική). Η ιστορική περίοδος και ο γεωγραφικός χώρος στον οποίο εστιάζει η έρευνά της είναι: 18ος -20ός αιώνας, Οθωμανικός χώρος, Ελλάδα, Βαλκάνια.
3η Συνεδρία
Κρήτη 14.15
Μαδρίτη 13.15
Λισαβόνα 12.15
Μουσική στα κρατητήρια και Λογοκρισία στην δικτατορία
Προεδρεύων: Εμμανουήλ Σειραγάκης
Μανώλης Σειραγάκης: ηθοποιός, σκηνοθέτης, θεατρολόγος. Έχει διδάξει στα πανεπιστήμια Πατρών, Πελοποννήσου, Αιγαίου, Κρήτης. Συνεργάτης στα The New Grove Dictionary of Music and Musicians (Grove Music Online) και Oxford History of Jazz in Europe (OHJE). Διοργάνωσε συνέδριο για την ελληνική Οπερέτα (Θεσσαλονίκη 2011), τη μουσική στις σύγχρονες παραστάσεις αρχαίου δράματος (Ρέθυμνο 2012), την Επιθεώρηση (Ρέθυμνο 2015). Την ίδια χρονιά στον τόμο Naomi Matsumoto (ed.), Staging Verdi and Wagner Operas, Brepols (Turnhout, Belgium), 2015, εκδόθηκε η μελέτη του «Mediterranising the Composer of the North: Richard Wagner, Constantinos Christomanos and the Early Modern Greek Theatre». Η διατριβή του Το ελαφρό μουσικό θέατρο στη μεσοπολεμική Αθήνα 1922-1940 εκδόθηκε δίτομη το 2009. To 2014 εκδόθηκε η μονογραφία του για τη δράση του Ναπολέοντα Λαμπελέτ στο Λονδίνο. Εποπτεύει διατριβές για τα ελληνικά και γαλλικά μεσοπολεμικά λιμπρέτι οπερέτας, το σταντ απ κόμεντι στην Ελλάδα, τις καινοτόμες παραστάσεις Σαίξπηρ στην Ελλάδα, το θέατρο στις χώρες της Πρώην Γιουγκοσλαβίας, το θέατρο στο Ρέθυμνο τον 20ό αιώνα, το ελαφρό μουσικό θέατρο στη δεκαετία του 1940, τις παραστάσεις οπερέτας στην Ελλάδα 1999-2020. Υπό έκδοση βρίσκονται τα Πρακτικά του συνεδρίου για την Επιθεώρηση, μια ελεύθερη απόδοση των Βατράχων του Αριστοφάνη και η μονογραφία Ο Κωνσταντίνος Χρηστομάνος ως σκηνοθέτης αρχαίου δράματος. Ίδρυσε την ομάδα Αντίβαρο το 2013 και διευθύνει το ομώνυμο Φεστιβάλ στο Ρέθυμνο, το μεγαλύτερο χειμερινό θεατρικό Φεστιβάλ στην Κρήτη, που τέθηκε υπό την αιγίδα του Υπουργείου Πολιτισμού.
Άννα Παπαέτη, "Ηχητική βία και ακουστική μαρτυρία στα κρατητήρια της δικτατορίας (1967-1974) "
Οι χώροι κράτησης αποτελούν αφενός μια μορφή θεσμικής εξουσίας. Αφετέρου είναι χώροι στους οποίους εκτυλίσσονται μια σειρά από αγώνες. Υπό αυτές τις συνθήκες η μουσική, ο ήχος και η σιωπή έχουν τη δυνατότητα να μεταμορφώσουν τον χώρο και τον χρόνο για τους κρατούμενους είτε αρνητικά είτε θετικά, ή ακόμα και με ένα πιο σύνθετο τρόπο. Συντονιζόμενοι στα ηχοτοπία της κράτησης γινόμαστε (ηχητικοί) μάρτυρες, στο βαθμό που μπορούμε, της λειτουργίας της εξουσίας του εγκλεισμού αλλά και της δυναμικής της ηχητικής εμπειρίας. Η ανακοίνωση διερευνά τα ηχοτοπία χώρων κράτησης στην Αθήνα, δίνοντας έμφαση στις εμπειρίες νέων πολιτικών κρατουμένων. Εξετάζει τις νέες μεθόδους βασανισμού που χρησιμοποίησε το καθεστώς, στις οποίες ο ήχος αποτέλεσε αναπόσπαστο μέρος. Ταυτόχρονα, εξετάζει τους τρόπους με τους οποίους ο ήχος και η μουσική μετατρέπονται σε ένα είδος ακουστικής μαρτυρίας για τους κρατούμενους, μέσα από τα οποία επαναδιεκδικούν την ιδιότητά τους ως δρώντα (πολιτικά) υποκείμενα.
Η Άννα Παπαέτη είναι επιστημονική υπεύθυνη του ερευνητικού προγράμματος ERC Consolidator Grant «Ηχοτοπία του τραύματος: μουσική, ήχος και η ηθική της μαρτυρίας» (MUTE) στο Πανεπιστήμιο Κύπρου. Έχει τελέσει μεταδιδακτορική ερευνήτρια «Μαρία Σκλοντόφσκα Κιουρί» στο Πανεπιστήμιο του Γκέττιγκεν (2011–2014, FP7), καθώς και στο Πάντειο Πανεπιστήμιο (2017–2019, Horizon 2020). Η έρευνά της έχεις επίσης υποστηριχθεί από τη Γερμανική Υπηρεσία Ακαδημαϊκών Ανταλλαγών (DAAD), το Ίδρυμα Ωνάση και το Κέντρο Έρευνας Ανθρωπιστικών Επιστημών, Αθήνα. Έχει δημοσιεύσει εκτενώς σε συλλογικούς τόμους και επιστημονικά περιοδικά, ενώ συνεπιμελήθηκε δύο ειδικούς τόμους με θέμα με τη χρήση της μουσικής σε συνθήκες κράτησης. Η έρευνά της έχει αποτελέσει τη βάση για μια σειρά από έργα, τα οποία χρησιμοποιούν τον ήχο και τον γραπτό λόγο.
Πηνελόπη Πετσίνη, "Ο λογοκριτικός μηχανισμός στη δικτατορία των Συνταγματαρχών: Συνέχειες και ασυνέχειες στις πρακτικές επιτήρησης και πειθάρχησης της κοινωνίας"
Η εισήγηση αποτελεί μια ιστορική επισκόπηση της λογοκρισίας που βασίζεται σε αρχειακή έρευνα στα Γενικά Κρατικά Αρχεία του Κράτους, τα οποία διατηρούν το αρχείο της Γενικής Γραμματείας Τύπου και Πληροφοριών, ενός κρατικού θεσμού που, έως τη Μεταπολίτευση, ασκούσε προληπτική λογοκρισία σε τέχνες όπως ο κινηματογράφος, η μουσική και το θέατρο. Το δικαίωμα του κράτους να ορίζει και να ελέγχει το περιεχόμενο της πολιτισμικής παραγωγής εκλαμβάνεται ως αυτονόητο ήδη από το πρώτο μισό του 20ου αιώνα, με τη διαφορά ότι η δικτατορία επιχειρεί να θέσει ολοκληρωτικά αυτή την παραγωγή υπό τον έλεγχό της, συστηματοποιώντας την θεσμοθετημένη λογοκρισία και επεκτείνοντας την άτυπη. Άφησε έτσι στις επόμενες γενιές μια εντυπωσιακή κληρονομιά αρχειακού υλικού που αφορά σε τεκμήρια λογοκρισίας αλλά και ντοκουμέντα των πρακτικών επιτήρησης που χρησιμοποιούνταν κατά καιρούς προκειμένου να τη φέρουν εις πέρας. Μελετώντας το αρχειακό αποτύπωμα αυτού του μηχανισμού, η εισήγηση καταγράφει πράξεις και μορφές λογοκρισίας παρουσιάζοντας τον θεσμικό λόγο περί λογοκρισίας στις τέχνες και το πλαίσιο του κρατικού λογοκριτικού μηχανισμού.
Η Πηνελόπη Πετσίνη είναι Διδάκτωρ Τεχνών και Ανθρωπιστικών Επιστημών. Στις πρόσφατες εκδόσεις της συγκαταλέγονται οι συλλογικοί τόμοι Η Λογοκρισία στην Ελλάδα (2016) και Λεξικό Λογοκρισίας στην Ελλάδα: Καχεκτική Δημοκρατία, Δικτατορία, Μεταπολίτευση (2018) τους οποίους συνεπιμελήθηκε με τον Δημήτρη Χριστόπουλο. Είναι Επιστημονική Υπεύθυνη στο μεταδιδακτορικό ερευνητικό πρόγραμμα «Η Λογοκρισία στον Κινηματογράφο και τις Εικαστικές Τέχνες» στο Τμήμα Πολιτικής Επιστήμης και Ιστορίας του Παντείου Πανεπιστημίου όπου και διδάσκει στο Μεταπτυχιακό Πρόγραμμα «Πολιτική Επιστήμη και Νεότερη Ιστορία» το μάθημα «Λογοκρισία: Διεπιστημονικές προσεγγίσεις».
Μεσημεριανό Γεύμα
4η Συνεδρία
Κρήτη 15.30
Μαδρίτη 14.30
Λισαβόνα 13.30
Πανεπιστημιακοί θεσμοί και αντιδικτατορική αντίσταση
Προεδρεύουσα: Δάφνη Νικολίτσα
H Δάφνη Νικολίτσα είναι, από το Φεβρουάριο του 2014, Επίκουρη Καθηγήτρια στο Τμήμα Οικονομικών Επιστημών του Πανεπιστημίου Κρήτης. Πριν από αυτό εργάστηκε στο Τμήμα Οικονομικών Μελετών της Τράπεζας της Ελλάδος, στο Συμβούλιο Οικονομικών Εμπειρογνωμόνων του Υπουργείου Εθνικής Οικονομίας και στο χρηματοπιστωτικό τομέα στην Ελλάδα και στο Λονδίνο. Τα κύρια ερευνητικά της ενδιαφέροντα είναι τα Οικονομικά της Εργασίας και η Βιομηχανική Οργάνωση, τομείς στους οποίους έχει δημοσιεύσεις σε διεθνή επιστημονικά περιοδικά. Επί του παρόντος είναι συντονίστρια ενός ερευνητικού έργου, συγχρηματοδοτούμενου από την Ευρωπαϊκή Επιτροπή, με θέμα την αντιπροσωπευτικότητα των εργοδοτικών οργανώσεων.
Βαγγέλης Καραμανωλάκης, Αγγελική Χριστοδούλου & Βασίλης Γκόνης, "Το Πανεπιστήμιο απέναντι στο αντιδικτατορικό φοιτητικό κίνημα. Το Πειθαρχικό Συμβούλιο του Πανεπιστημίου Αθηνών (1967-1974)"
Η ανακοίνωση αξιοποιεί τα αποτελέσματα μιας εν εξελίξει έρευνας των τριών ομιλητών για το Πειθαρχικό Συμβούλιο του Πανεπιστημίου Αθηνών στον 20ό αιώνα. Η έρευνα που βασίζεται στο αναξιοποίητο αρχείο του Συμβουλίου επιχειρεί να διερευνήσει την πειθαρχική πολιτική του ιδρύματος απέναντι στους φοιτητές και τις φοιτήτριες, όπως καθορίζεται κάθε φορά με βάση τις πολιτικές και κοινωνικές συνθήκες. Εστιάζει, έτσι, στις αλλαγές στην πειθαρχική πολιτική του ιδρύματος στο πλαίσιο ενός αυταρχικού στρατιωτικού καθεστώτος, όπως ήταν η επτάχρονη δικτατορία. Θέλει καταρχάς να αναδείξει τις επιπτώσεις του αποπνικτικού ελέγχου που επέβαλε η χούντα στο εσωτερικό του ιδρύματος στον αριθμό και στον χαρακτήρα των φοιτητικών παραπτωμάτων. Κατά δεύτερο λόγο επιδιώκει να επισημάνει το πως η ανάπτυξη του αντιδικτατορικού φοιτητικού κινήματος οδήγησε στη στενότερη συνεργασία του πανεπιστημίου με τις διωκτικές αρχές στοχεύοντας ενάντια στη νεολαιίστικη διαμαρτυρία.
O Βαγγέλης Καραμανωλάκης είναι αναπληρωτής καθηγητής Θεωρίας και Ιστορίας της Ιστοριογραφίας στο Εθνικό και Καποδιστριακό Πανεπιστήμιο Αθηνών. Είναι Πρόεδρος του Ιστορικού Αρχείου του ΕΚΠΑ και Αντιπρόεδρος του Διοικητικού Συμβουλίου των Αρχείων Σύγχρονης Κοινωνικής Ιστορίας. Έχει δημοσιεύσει βιβλία και άρθρα για την θεωρία της ιστορίας, την ελληνική ιστοριογραφία, τις σπουδές μνήμης, την ιστορίας της χούντας, την ιστορία των θεσμών κ.ά. Το τελευταίο του βιβλίο: Ανεπιθύμητο παρελθόν. Οι φάκελοι κοινωνικών φρονημάτων και η καταστροφή τους στον 20ό αιώνα, Αθήνα 2019 (βραβευμένο από την Ακαδημία Αθηνών).
H Αγγελική Χριστοδούλου είναι υποψήφια διδάκτωρ στο Πάντειο Πανεπιστήμιο, όπου εκπονεί διατριβή με θέμα το φοιτητικό σώμα στο Πανεπιστήμιο Αθηνών στον Μεσοπόλεμο. Είναι, επίσης, επιστημονική συνεργάτρια των Αρχείων Σύγχρονης Κοινωνικής Ιστορίας. Eχει συγγράψει άρθρα και έχει συμμετάσχει σε συλλογικούς τόμους με θέματα αναφορικά με την ιστορία του Μεσοπολέμου, το φοιτητικό και νεολαιίστικο κίνημα στην Ελλάδα του 20ού αιώνα, τις φοιτήτριες στην ανώτατη εκπαίδευση κ.ά.
Ο Βασίλης Γκόνης είναι υποψήφιος διδάκτορας στη Νεότερη και Σύγχρονη Ελληνική Ιστορία στο Εθνικό και Καποδιστριακό Πανεπιστήμιο Αθηνών. Η διδακτορική του διατριβή έχει τίτλο Ανώτατη Εκπαίδευση και Εκτελεστική Εξουσία: οι εκκαθαρίσεις του διδακτικού προσωπικού στο Πανεπιστήμιο Αθηνών. Αυτή την περίοδο συνεργάζεται με την Αγγελική Χριστοδούλου και τον Βαγγέλη Καραμανωλάκη στο ερευνητικό πρόγραμμα με τίτλο «Το Πανεπιστήμιο ως τιμωρός : μηχανισμοί ελέγχου και πρακτικές πειθάρχησης. Το Πειθαρχικό Συμβούλιο του Πανεπιστημίου Αθηνών (1911-1974)”, στο πλαίσιο του προγράμματος ΕΣΠΑ 2014-2020 «Υποστήριξη ερευνητών με έμφαση νέους ερευνητές- Κύκλος Β΄”.
Νίκος Παπαδάκης & Στυλιανός Ιωάννης Τζαγκαράκης, "«Επικρεμώντας τον πέλεκυν» της πειθαρχίας. H Πολιτική της Απριλιανής Δικτατορίας για την Ανώτατη Εκπαίδευση και η αντίσταση των φοιτητών στη Δικτατορία"
Η συγκεκριμένη μελέτη αναλύει τις βασικές παραμέτρους, ιδεολογικά χαρακτηριστικά και πρακτικές που συγκροτούν την εκπαιδευτική και συγκεκριμένα την πανεπιστημιακή πολιτική της Απριλιανής δικτατορίας στην Ελλάδα (1967-1974). Η ανάλυση του σχετικού ερευνητικού υλικού αναδεικνύει ότι αυτή η πολιτική χαρακτηρίστηκε από:
- την πρόθεση επαναπροσδιορισμού των σχέσεων των Πανεπιστημίων με το («υπό κατοχή») Κράτος,
- τη συντονισμένη προσπάθεια ένθεσης συγκεκριμένων ιδεολογικών αυταρχικών προβολών στους λόγους και στις πολιτικές για την Ανώτατη Εκπαίδευση και κατά συνέπεια, στις «μεταρρυθμιστικές» προσπάθειες της Δικτατορίας,
- τη θεσμοθέτηση μιας νέας οικονομίας της εξουσίας, που εδράζεται σε τεχνολογίες ελέγχου οι οποίες ευνόησαν τη διαμόρφωση (ιδεολογικά υπερ-καθορισμένης) πειθαρχίας και την επέκταση της κρατικής παρέμβασης σε κάθε πτυχή των Ιδρυμάτων Ανώτατης Εκπαίδευσης,
- την κατασκευή ενός πλαισίου επιτήρησης, τιμωρίας, ελέγχου και πειθαρχίας, αυστηρά οριοθετημένου και αυταρχικού.
Ταυτόχρονα, αυτή η πολιτική είχε ως στόχο α) την εκτεταμένη ποινικοποίηση της συμπεριφοράς, καθώς και της «μη εθνικιστικής» και ιδεολογικά «μη ορθόδοξης» σκέψης στα Πανεπιστήμια και σε άλλα Εκπαιδευτικά Ιδρύματα, β) τη απομείωση οποιουδήποτε βαθμού αυτονομίας του διδακτικού προσωπικού και των φοιτητών, και γ) την προώθηση κάποιων φαινομενικά «φιλελεύθερων» μέτρων και προτάσεων, που ωστόσο εξέβαλαν στην μεγιστοποίηση του ελέγχου. Ο απώτερος στόχος ήταν τόσο αυτά τα συγκεκριμένα μέτρα όσο και η συνολική (αυταρχική) πανεπιστημιακή πολιτική να καταστούν εφικτά (νομιμοποιητική-επιτρεπτική στρατηγική) και στη συνέχεια να εφαρμοστούν.
Επιπρόσθετα, η Αντίσταση (επίμονη, επιδραστική και πολυεπίπεδη) των φοιτητών (σε επίπεδο λόγου και πολιτικής δράσης) στις πανεπιστημιακές «μεταρρυθμίσεις» που επιχειρήθηκαν από την Απριλιανή Δικτατορία, καθώς και κατά της δικτατορίας καθαυτής και συνακόλουθα, κατά της συνταγματικής εκτροπής, εξετάζεται αναλυτικά.
Παπαδάκης Νίκος: Καθηγητής και Διευθυντής του Κέντρου Πολιτικής Έρευνας & Τεκμηρίωσης (ΚΕΠΕΤ) στο Τμήμα Πολιτικής Επιστήμης του Πανεπιστημίου Κρήτης. Είναι Distinguished Visiting Professor στην Academy of Globalization & Education Policy (AGEP) του Zhengzhou University (ZZU) της Κίνας, Αν Διευθυντής του ΚΕΜΕ-ΠΚ και Μέλος του Επιστημονικού Εκπαιδευτικού Συμβουλίου του Εθνικού Κέντρου Δημόσιας Διοίκησης και Αυτοδιοίκησης (ΕΚΔΔΑ). Επιπρόσθετα είναι Μέλος του Standing Group “Political Culture” του European Consortium of Political Research (ECPR). Έχει δημοσιεύσει 170 μελέτες, στα αγγλικά, γαλλικά, κινέζικα και ελληνικά και έχει συγγράψει 11 επιστημονικά βιβλία – μονογραφίες στα ελληνικά και αγγλικά και έχει επιμεληθεί άλλους 10 συλλογικούς τόμους.
O Δρ. Στυλιανός Ιωάννης Τζαγκαράκης είναι μεταδιδακτορικός ερευνητής στο Κέντρο Πολιτικής Έρευνας και Τεκμηρίωσης (ΚΕΠΕΤ), διδάσκων στο Τμήμα Πολιτικής Επιστήμης του Πανεπιστημίου Κρήτης, Γενικός Γραμματέας του Ελληνικού Οργανισμού Πολιτικών Επιστημόνων (ΕΟΠΕ) και μέλος του Steering Committee του Political Culture Standing Group του ECPR. Έχει εργαστεί ως κύριος ερευνητής σε σημαντικό αριθμό ερευνητικών έργων, χρηματοδοτούμενων από Ευρωπαϊκούς και Εθνικούς πόρους. Τα ερευνητικά του ενδιαφέροντα εστιάζουν, μεταξύ άλλων, σε ζητήματα κοινωνικής πολιτικής, δημόσιων πολιτικών, κοινωνικής ευπάθειας, κοινωνικών δικαιωμάτων, μετανάστευσης, και πολιτικών υγείας.
5η Συνεδρία
Κρήτη 16.15
Μαδρίτη 15.15
Λισαβόνα 14.15
To αντιδικτατορικό φοιτητικό κίνημα
Προεδρεύων: Μηνάς Σαματάς
Ο Μηνάς Σαματάς είναι Ομότιμος Καθηγητής Κοινωνιολογίας του Πανεπιστημίου Κρήτης, μετά από 32 χρόνια συνεχούς συμβολής του στο Τμήμα Κοινωνιολογίας. Διδάκτορας Κοινωνιολογίας από το New School for Social Research της Νέας Υόρκης, και κάτοχος Jean Monnet Fellowship από 1998 – 2004, συμμετείχε ενεργά ως εθνικός εκπρόσωπος σε δύο Ευρωπαϊκά Προγράμματα και Ερευνητικά Δίκτυα 2009-2016. Το συγγραφικό του έργο, ιδίως αυτό για την αντικομουνιστική παρακολούθηση και τη σύγχρονη ηλεκτρονική παρακολούθηση στην Ελλάδα έχει διεθνή αναγνώριση (βλ. https://scholar.google.com/scholar?hl=en&as_sdt=0%2C5&q=Minas+Samatas&btnG και https://www.researchgate.net/profile/Minas-Samatas-2)
Ολύμπιος Δαφέρμος, "Αντιδικτατορικό Φοιτητικό Κίνημα: Φυσιογνωμία και αποτελεσματική δράση"
Το ΑΦΚ εκδηλώνεται τον Ιανουάριο 1972, μετά την εξάρθρωση των περισσοτέρων παράνομων αντιστασιακών οργανώσεων. Η δράση, η οργάνωση και η λειτουργία του δεν μοιάζουν με εκείνες των αντιστασιακών οργανώσεων. Δομεί την αυτοοργάνωση του από τα κάτω. Λειτουργεί αμεσοδημοκρατικά, ορατά και μαζικά. Δεν καθορίζεται από πολιτικά κέντρα εκτός του φοιτητικού χώρου. Ανιχνεύει τους τρόπους δράσης του εκπλήσσοντας τους κατασταλτικούς μηχανισμούς αυτοεκπλησσόμενο και το ίδιο. Στο εσωτερικό του, και μετά το ξεκίνημα του, δημιουργούνται φοιτητικές αντιστασιακές αριστερές οργανώσεις, οι οποίες καθορίζονται περισσότερο από το κίνημα, που και οι ίδιες δημιουργούν, παρά από την κομματική τους καθοδήγηση. Η λειτουργία της αυτοοργάνωσης του, της οποίας τα όργανα λειτουργούν συντονιστικά και όχι εξουσιαστικά, εξασφαλίζει την ενότητα του κινήματος, την μαζικοποίηση του και κατ΄ επέκταση την αποτελεσματική του δράση.
Μηχανολόγος-Ηλεκτρολόγος Μηχανικός ΕΜΠ. Διδάκτωρ Παντείου Πανεπιστημίου. Μέλος της Συντονιστικής Επιτροπής στην εξέγερση του Πολυτεχνείου. Διωχθείς από τη χούντα για την αντιστασιακή του δράση. Συγγραφέας των βιβλίων που αναφέρονται στο Αντιδικτατορικό Φοιτητικό Κίνημα: Φοιτητές και δικτατορία 1972-73, Από την ελπίδα στην απόγνωση 1973-2013, Όνειρο ήταν… (μαζί με τον Βαγγέλη Αγγελή), Γαλλικός Μάης και Αντιδικτατορικό Φοιτητικό Κίνημα
Άννα Μαντόγλου, "Η αντιδικτατορική δράση στην Ελλάδα Η μειονότητα του Πολυτεχνείου: Ανάδυση - Σύγκρουση – Ενσωμάτωση"
Στις 21 Απριλίου του 1967, η χούντα επιβλήθηκε με τη βία χωρίς να αποσπάσει τη συναίνεση του ελληνικού λαού. Η εξέγερση του Πολυτεχνείου, τον Νοέμβριου του 1973, αποτελεί ορόσημο αντιδικτατορικού αγώνα με πρωταγωνιστές κυρίως τους νέους φοιτητές. Στην έρευνα ελέγχεται η υπόθεση εάν η εξέγερση του Πολυτεχνείου αποτελεί μειονοτική πράξη και εάν οι εξεγερθέντες έδρασαν ως ενεργή μειονότητα. Παρουσιάζονται τρεις ιστορικές στιγμές : η ανάδυση, η σύγκρουση και η ενσωμάτωση. Η διαδικασία ανάδυσης της μειονότητας του Πολυτεχνείου εντοπίζεται στη μεταπολεμική διεύρυνση των εκπαιδευτικών μηχανισμών και τη συγκρότηση των φοιτητών σε ιστορικό υποκείμενο (ταυτότητα). Στη φάση σύγκρουσης ορίζονται οι τρεις κοινωνικοί αντίπαλοι: εξεγερθέντες/μειονότητα – στρατιωτικό καθεστώς/εξουσία – ελληνικός λαός/πληθυσμός, το διακύβευμα της σύγκρουσης, οι σχέσεις που εγκαθιδρύονται μεταξύ τους και οι συμπεριφορές που υιοθετούνται. Τέλος, η ενσωμάτωση συνδέεται με την ιδέα ότι, όταν εκπληρώνονται οι στόχοι της μειονότητας, η τελευταία μεταμορφώνεται σε κυρίαρχη κοινωνική ομάδα.
Η Άννα Μαντόγλου είναι Καθηγήτρια Κοινωνικής Ψυχολογίας στο Τμήμα Ψυχολογίας του Παντείου Πανεπιστημίου. Τα ερευνητικά της ενδιαφέροντα αφορούν τον τρόπο κατασκευής της κοινωνικής σκέψης/γνώσης (κοινωνικές αναπαραστάσεις, κοινωνική μνήμη, κοινωνική λήθη, νοσταλγία, γνωστική πολυφασία, κοινωνική αλλαγή), τις μειονοτικές ομάδες/ταυτότητες και τη δράση τους.
Παναγιώτης Γ. Κιμουρτζής, "Φοιτητικό κίνημα, φοιτητική αναταραχή, φοιτητική αντίσταση στην Ελλάδα κατά τον 20ο αιώνα. Μια διαπραγμάτευση με αφετηρία την δικτατορία της 21ης Απριλίου 1967"
Η δικτατορία της 21ης Απριλίου 1967 ανατράπηκε, με τους φοιτητές να αναλαμβάνουν πρωταγωνιστικό ρόλο και να έχουν ενεργητική συμμετοχή. Άμεσο αποτέλεσμα της σημαντικής αυτής στιγμής στην νεότερη ελληνική ιστορία ήταν να ανοίξει μία συζήτηση για τον ρόλο του φοιτητικού κινήματος, όπως αποκλήθηκε, στις πολιτικές εξελίξεις του τόπου διαχρονικά. Υπό το βάρος των περιστάσεων άρχισαν να γράφονται μελέτες που ενοποιούσαν όλες τις φοιτητικές δράσεις κατά το παρελθόν. Επικράτησε προσωρινά μία θεώρηση που απέδιδε στους φοιτητές διαρκή προοδευτική στάση (ιδεολογική και έμπρακτη). Σήμερα το θέμα τείνει να επανεξετάζεται με την βοήθεια πολύ περισσότερων αρχειακών δεδομένων και καλύτερα επεξεργασμένων ερμηνειών. Άλλωστε, το θέμα των φοιτητικών δράσεων παρεμβατικού -πολιτικού και κοινωνικού- χαρακτήρα, άρχισε να αναπτύσσεται και διεθνώς. Σε αυτό βοήθησε η ενδυνάμωση του ερευνητικού πεδίου της ιστορίας των πανεπιστημίων από την δεκαετία του 1980 και κατόπιν. Οι ελληνικές φοιτητικές δράσεις μπορούν πλέον να εξετάζονται και συγκριτικά, ενταγμένες μέσα στο διεθνές περιβάλλον. Μάλιστα, σε ομόκεντρους κύκλους: διαμαρτυρίες για πανεπιστημιακά ζητήματα, δράσεις για πολιτικές αποφάσεις σε δημοκρατικά καθεστώτα, αντίσταση σε αυταρχικά καθεστώτα. Η εισήγηση στοχεύει να διαχωρίσει την αντίσταση των Ελλήνων φοιτητών απέναντι στην δικτατορία της 21ης Απριλίου 1967, από άλλες φοιτητικές δράσεις του παρελθόντος. Να την αναδείξει ως κορυφαία ενέργεια συνειδητής πολιτικής παρέμβασης, με σαφή προσανατολισμό και με ευρεία απήχηση. Να την συσχετίσει με ομόλογες δράσεις μέσα σε φασιστικά καθεστώτα σε άλλες χώρες (ενδεικτικώς: Ισπανία, Πορτογαλία). Εντέλει, να την αποχωρίσει από ένα άγονο σχήμα συνεξέτασής της με άλλες δράσεις που ούτε είχαν την δική της συγκρότηση, ούτε την δική της εμβέλεια.
Διδάσκει Νεότερη Ελληνική Ιστορία, Ιστορία της Εκπαίδευσης και Εκπαιδευτική Πολιτική. Έχει προσκληθεί ως Maître de conferences στην Écοle des Hautes Études en Sciences Sociales–Paris και ως Honorary Senior Research Associate στο Institute of Education – University College London (UCL). Διατελεί Πρόεδρος της Ελληνικής Εταιρίας Ιστορικών της Εκπαίδευσης. Διευθύνει το Ιστορικό Αρχείο του Πανεπιστημίου Αιγαίου και το Σεμινάριο Cine-Science. Έχει τιμηθεί από το Γαλλικό Υπουργείο Παιδείας με την διάκριση Chevalier dans l’ Ordre des Palmes Académiques. Επιστημονικός Υπεύθυνος για το ολοκληρωμένο Ερευνητικό Πρόγραμμα “Understanding Diversity in Rhodes: Traditional and New Others – UnDRho [GR 07/3635]” που χρηματοδοτήθηκε από τον Ευρωπαϊκό Οικονομικό Χώρο (ΕΟΧ). Βιβλία, άρθρα και μεταφράσεις του αναφέρονται στα ακόλουθα πεδία και θέματα: ιστορία και πολιτική των πανεπιστημίων, οικονομικά του νεοελληνικού κράτους και της εκπαίδευσης, θεσμοθέτηση εορτών και τελετών στο νεοελληνικό κράτος και στην εκπαίδευση, επιστήμη-εκπαίδευση και κινηματογράφος.
Τέλος Πρώτης Ημέρας
Σάββατο, 20 Νοεμβρίου 2021
6η Συνεδρία
Κρήτη 10.10
Μαδρίτη 09.10
Λισαβόνα 08.10
Εμπειρίες και Οπτικές από και για νέους/νέες στην περίοδο της δικτατορίας
Προεδρεύουσα: Ελένη Φουρναράκη
Η Ελένη Φουρναράκη είναι Αναπληρώτρια Καθηγήτρια στην Κοινωνική Ιστορία στο Τμήμα Κοινωνιολογίας του Πανεπιστημίου Κρήτης. Τα ερευνητικά της ενδιαφέροντα αφορούν τα ιστοριογραφικά πεδία του φύλου, της εκπαίδευσης, της παιδικής ηλικίας και της νεότητας, της δημόσιας κοινωνικότητας, της πολιτειότητας, της σωματικής κουλτούρας και του αθλητισμού. Στα πεδία αυτά έχει δημοσιεύσει πολλές μελέτες. Έχει συν-επιμεληθεί τρεις συλλογικούς τόμους, εκ των οποίων οι δύο αφορούν το πεδίο του αθλητισμού (ο ένας εξ αυτών στα Αγγλικά), ενώ ο τρίτος την ιστοριογραφία του φύλου στην Ελλάδα.
Κώστας Κατσάπης, "«Παιδιά και αποπαίδια της Δικτατορίας». Μια πολιτισμική ανάγνωση"
Ο όρος «παιδιά της Δικτατορίας» φυσικά προέρχεται από τη γνωστή και θεμελιώδη μελέτη του Κ. Κορνέτη για τη νεολαία του φοιτητικού κινήματος. Εν τούτοις, αν και αναγνωρισμένα από την Ιστορία, αυτά δεν ήταν τα μόνα «παιδιά» της εποχής. Πλάι τους, οι νέοι που μπήκαν, ο καθένας με τον τρόπο του και στον βαθμό που επέλεξε στην άλλη μεγάλη επανάσταση της εποχής που ήταν η πολιτισμική. Τα αποπαίδια. Στην άκρη της γωνίας, το πλήθος των αταξινόμητων νέων, τα νόθα της Ιστορίας: απολιτίκ, αδιάφοροι για τα μεγάλα της πολιτικής, συχνά λαϊκοί νέοι, με αυξημένη την ευθύνη της επιβίωσης των ίδιων και της οικογένειας. Στην εισήγησή μας θα επιχειρήσουμε να διερευνήσουμε αν υπήρξε επικοινωνία ανάμεσα στις διαφορετικές ποιότητες του νεανικού πληθυσμού. Επίσης, θα εστιάσουμε στις πολιτισμικές αναγνώσεις και την ανάλυση που έκαναν για τους «ακαθόριστους πολιτικά» αυτούς νέους, τόσο η Δικτατορία των Συνταγματαρχών όσο και (στους πρώτους μήνες της Μεταπολίτευσης) εκπρόσωποι των αριστερών νεολαιών.
Ο Κώστας Κατσάπης (1973) είναι ιστορικός και διδάσκει Πολιτισμική ιστορία και Ιστορία της νεολαίας στο Πάντειο Πανεπιστήμιο, καθώς και Δημόσια Ιστορία στο ΕΑΠ. Έχει συγγράψει και επιμεληθεί πέντε βιβλία για την κοινωνική και πολιτισμική ιστορία της μεταπολεμικής περιόδου. Το τελευταίο βιβλίο του έχει τίτλο: Λέξεις της φωτιάς. Νεανική ριζοσπαστικοποίηση και ημερολογιακή γραφή την αυγή της Μεταπολίτευσης (εκδόσεις Μωβ Σκίουρος), ενώ βρίσκεται υπό έκδοση μια πειραματική αφήγησή του για την πολιτισμική ιστορία της ελληνικής μετανάστευσης με τίτλο: Αυστραλία. Οκτώ ιστορίες.
Ελένη Κούκη, "Μαθήματα από το Μάη του 1968 Η οπτική των Απριλιανών για τη νεολαία και τις εξεγέρσεις της"
Η δικτατορία της 21ης Απριλίου, τουλάχιστον οι κύκλοι που φιλοδοξούσαν να αναλάβουν την επικοινωνία και να διαμορφώσουν την ιδεολογία της, παρακολούθησε με προσοχή τα γεγονότα στη Γαλλία το Μάη του 1968. Προσπάθησε να τα κατανοήσει, με βάση όμως πάντα το δικό της αντιληπτικό πλαίσιο, να τα αξιοποιήσει προς όφελος της, να σχεδιάσει τη δική της εσωτερική πολιτική. Στο πλαίσιο αυτής της ανακοίνωσης, θα παρουσιάσουμε πρώτα την αρθρογραφία του Ελεύθερου Κόσμου, της κατεξοχήν φιλοκαθεστωτικής εφημερίδας κατά την περίοδο εκείνη, και θα αναλύσουμε πώς αντιλήφθηκε μέρα με τη μέρα την εξέγερση. Στη συνέχεια, θα παρουσιάσουμε το βιβλίο του Γεωργίου Γεωργαλά, Η κρίσις της καταναλωτικής κοινωνίας, που εκδόθηκε το 1971. Σε αυτό ο Γεωργαλάς που εκείνη την εποχή προσπαθούσε να αναρριχηθεί στα ανώτερα κλιμάκια της δικτατορικής κυβέρνησης, επιχειρεί μια συνολική ανάλυση της δυτικής κοινωνίας βασιζόμενος στις νεανικές εξεγέρσεις που είχαν συμβεί τα προηγούμενα χρόνια. Συγχρόνως, προτείνει λύσεις για το πώς η Ελλάδα μπορεί να αντιμετωπίσει ένα αντίστοιχο πρόβλημα. Ο Μάης του 1968 και τα κείμενα που παράχθηκαν από την πλευρά των υποστηρικτών και στελεχών του καθεστώτος μας επιτρέπουν να θέσουμε ερωτήματα για την ιδεολογία και το πολιτισμικό σύμπαν της δικτατορίας, τη στρατηγική της ως προς την επικοινωνία τόσο στο εσωτερικό, όσο και στο εξωτερικό.
Η Ελένη Κούκη σπούδασε ιστορία στο Ιστορικό και Αρχαιολογικό Τμήμα της Φιλοσοφικής Σχολής Ιωαννίνων. Στο διδακτορικό της, το οποίο ολοκλήρωσε το 2016 στο Ιστορικό και Αρχαιολογικό Τμήμα της Φιλοσοφικής Σχολής του ΕΚΠΑ, εστίασε στα μνημεία και τις τελετές της Δικτατορίας της 21ης Απριλίου. Τα ερευνητικά της ενδιαφέροντα εκτείνονται από την ελληνική μεταπολεμική ιστορία, τα μνημεία και τις πολιτικές τελετουργίες έως τη μνήμη ευρύτερα και τη δημόσια ιστορία. Έχει συμμετάσχει ως ερευνήτρια σε διάφορα ερευνητικά προγράμματα και έχει δημοσιεύσει τη δουλειά της σε συλλογικούς τόμους και ακαδημαϊκά περιοδικά. Διδάσκει ως ΣΕΠ στο μεταπτυχιακό τμήμα της Δημόσιας Ιστορίας του Ελληνικού Ανοικτού Πανεπιστημίου. Εργάστηκε ως δημοσιογράφος για περισσότερο από μια δεκαετία με ειδίκευση σε ζητήματα πολιτισμού.
Ελένη Κούκη, μεταδιδάκτορας, Πάντειο Πανεπιστήμιο, ΣΕΠ, ΠΜΣ Δημόσια Ιστορία, ΕΑΠ
7η Συνεδρία
Κρήτη 10.45
Μαδρίτη 09.45
Λισαβόνα 08.45
Αφηγήσεις του αντιδικτατορικού αγώνα
Προεδρεύουσα: Χαρά Κούκη
H Χαρά Κούκη είναι επίκουρη καθηγήτρια (υπό διορισμό) στο Τμήμα Κοινωνιολογίας του Πανεπιστημίου Κρήτης και διδάσκουσα στο Ελληνικό Ανοιχτό Πανεπιστήμιο (ΜΠΣ Κοινωνική και Αλληλέγγυα Οικονομία). Αποφοίτησε από το Ιστορικό Τμήμα του ΕΚΠΑ, ολοκλήρωσε το διδακτορικό της στο Birkbeck College (University of London) και έχει εργαστεί ως ερευνήτρια στο Ευρωπαϊκό Πανεπιστημιακό Ινστιτούτο στη Φλωρεντία καθώς και στα πανεπιστήμια του Durham και του Newcastle.
Νίκος Σερντεδάκις, "Η δυναμική αντίσταση κατά της δικτατορίας στις αυτοβιογραφικές αφηγήσεις των πρωταγωνιστών της"
Ως επί το πλείστον η μελέτη της αντιδικτατορικής δράσης στην Ελλάδα επικεντρώνεται στα μεγάλα γεγονότα διαμαρτυρίας κατά της δικτατορίας και ιδιαίτερα στο φοιτητικό κίνημα της περιόδου 1972-1973. Λιγότερη προσοχή έχει δοθεί στις χρονικά πρότερες αντιστασιακές δράσεις που εκκινούν αμέσως μετά την επιβολή του δικτατορικού καθεστώτος. Νεαροί ακτιβιστές , ριζοσπαστικοποιημένοι από τα συγκρουσιακά γεγονότα του 1965, αμέσως μετά το πρώτο κύμα συλλήψεων και καταστολής, θα σχηματίσουν οργανώσεις, προτάσσοντας την συμβολική βία ως μέσο ενεργητικής αντίστασης στη δικτατορία. Στο πλαίσιο της εισήγησης, αρχικά θα παρουσιαστούν δεδομένα από τη δράση των οργανώσεων της δυναμικής αντίστασης καθ’ όλη τη διάρκεια του δικτατορικού καθεστώτος. Ακολούθως θα αναλυθούν δύο δημοσιευμένα αυτοβιογραφικά κείμενα αγωνιστών της δυναμικής αντίστασης. Η ανάλυση αυτών των αυτοβιογραφιών μπορεί να μας βοηθήσει στην κατανόηση της επιλογής τους να εμπλακούν σε συλλογικές δράσεις υψηλού ρίσκου.
Ο Νίκος Σερντεδάκις είναι Αναπληρωτής Καθηγητής στο Τμήμα Κοινωνιολογίας του Πανεπιστημίου Κρήτης. Τα ερευνητικά του ενδιαφέροντα εστιάζονται στα νέα κοινωνικά κινήματα, τα γεγονότα διαμαρτυρίας, και τη συλλογική δράση. Η έρευνα για τα γεγονότα διαμαρτυρίας στην Ελλάδα κατά την περίοδο 2009-2014 που έγινε υπό την εποπτεία του στο Τμήμα Κοινωνιολογίας οδήγησε στην έκδοση του συλλογικού τόμου Όψεις της ελληνικής κρίσης. Συγκρουσιακός κύκλος διαμαρτυρίας και θεσμικές εκβάσεις. Αθήνα: Gutenberg, 2018.
Γιάννης Καραγιάννης, "Η πολιτική ως αντίσταση, η αντίσταση ως πολιτική: (ανα)κατασκευές του συλλογικού παρελθόντος μέσα από ατομικές αφηγήσεις"
Στην εισήγηση εξετάζονται μαρτυρίες ατόμων που συμμετείχαν στην εξέγερση του Πολυτεχνείου τον Νοέμβριο του 1973. Αναλύονται στρατηγικές ρητορικής και αφήγησης με τις οποίες (ανα)κατασκευάζονται και νοηματοδοτούνται τα γεγονότα της εξέγερσης. Η μελέτη εστιάζει στα ποικίλα νοήματα της αντίστασης, καθώς και σε αναπαραστάσεις της σχετικής ιστορικής εμπειρίας που καθιστούν το «Πολυτεχνείο» αποφασιστικό ορόσημο: τόσο ατομικά (διαμορφωτικό γεγονός κοινωνικοποίησης) όσο και συλλογικά (κορυφαίο γεγονός μαζικής πολιτικής κινητοποίησης). Έμφαση δίνεται σε εξιστορήσεις οι οποίες διαμορφώνουν τη μοναδικότητα του «Πολυτεχνείου» και επιδιώκουν να το προστατεύσουν από (μετέπειτα) πολιτικές εκμεταλλεύσεις (την πολιτική κατάσταση και εξελίξεις μετά την κατάρρευση της δικτατορίας, τον ένοπλο αγώνα εξ’ ονόματος του «Πολυτεχνείου», την πολιτική βία, συγκεκριμένες ερμηνείες των ιστορικών γεγονότων στην εξέγερση του Πολυτεχνείου, κ.α.).
Ο Γιάννης Καραγιάννης είναι Πολιτικός Επιστήμων και διδάσκει στο Τμήμα Πολιτικής Επιστήμης του Πανεπιστημίου Κρήτης. Τα ερευνητικά του ενδιαφέροντα αφορούν στα βασικά πεδία της σύγχρονης πολιτικής ανάλυσης και περιλαμβάνουν τη μελέτη των πρακτικών κυβέρνησης και εξουσίας, την ανάλυση του πολιτικού λόγου, τη μελέτη της ελληνικής πολιτικής, του πολιτικού και κομματικού ανταγωνισμού σε συγκριτική προοπτική, την πολιτική επικοινωνία, καθώς και ζητήματα που άπτονται της πολιτικής μεθοδολογίας και της ανάλυσης εννοιών. Έχει διατελέσει Γενικός Γραμματέας στο Διοικητικό Συμβούλιο της Ελληνικής Εταιρείας Πολιτικής Επιστήμης, μέλος της Συντονιστικής Επιτροπής της «Ελληνικής Επιθεώρησης Πολιτικής Επιστήμης» και συμμετείχε στην ίδρυση του Θεματικού Δικτύου για την «Ανάλυση Πολιτικού Λόγου». Στις πρόσφατες ερευνητικές ενασχολήσεις του συγκαταλέγονται η επιστημονική διεύθυνση ερευνητικού προγράμματος για τον πολιτικό λόγο της Εκκλησίας της Ελλάδος και είναι υπό έκδοση μελέτη του σχετικά με τον λαϊκισμό στην Ελλάδα.
Διάλειμμα
8η Συνεδρία
Κρήτη 11.45
Μαδρίτη 10.45
Λισαβόνα 09.45
Αντιδικτατορικό κίνημα και πολιτικό περιβάλλον στην Ελλάδα
Προεδρεύουσα: Σταυρούλα Τσινόρεμα
Η Σταυρούλα Τσινόρεμα είναι Καθηγήτρια Σύγχρονης, Νεότερης Φιλοσοφίας και Βιοηθικής, Διευθύντρια Σπουδών του Διατμηματικού Π.Μ.Σ. «Βιοηθική», και Διευθύντρια του Εργαστηρίου Βιοηθικής του Πανεπιστημίου Κρήτης. Έχει διατελέσει δυο φορές Πρόεδρος του Τμήματος Φιλοσοφικών και Κοινωνικών Σπουδών και Διευθύντρια Σπουδών Π.Μ.Σ. «Φιλοσοφία: Γνώση, Αξίες και Κοινωνία». Υπήρξε ιδρυτική Διευθύντρια του Εργαστηρίου Φιλοσοφικής Έρευνας και Μετάφρασης του Πανεπιστημίου Κρήτης. Κάτοχος Πτυχίου Φιλοσοφίας από το Πανεπιστήμιο Αθηνών, Μεταπτυχιακού Διπλώματος Ειδίκευσης (M.Α.) στην Ηθική και Κοινωνική Φιλοσοφία και Διδακτορικού Διπλώματος (Ph.D.) στην Ηθική Φιλοσοφία από το Πανεπιστήμιο του Exeter, έχει διδάξει στα Πανεπιστήμια Ιωαννίνων και Exeter. Διδάσκει ως Επισκέπτρια Καθηγήτρια, στο Π.Μ.Σ. «Φιλοσοφία: Ιστορία της Φιλοσοφίας» του Τμήματος Φιλοσοφίας του ΕΚΠΑ (από 2015), και στο Π.Μ.Σ. «Βιοηθική» της Ιατρικής Σχολής του Δημοκρίτειου Πανεπιστημίου Θράκης (από 2016). Έχει διατελέσει Eπισκέπτρια Kαθηγήτρια και Eταίρος σε πολλά Πανεπιστήμια της Ευρώπης και ΗΠΑ.Το ερευνητικό έργο της επικεντρώνεται στην ηθική και κοινωνική φιλοσοφία, βιοηθική, επιστημολογία, φιλοσοφία της γλώσσας και φιλοσοφία του νου. Είναι μέλος της Συντακτικής Επιτροπής των περιοδικών International Studies in the Philosophy of Science, Δευκαλίων και Βιοηθικά· Εταίρος στο Center for Philosophy of Science, University of Pittsburgh, με A.K. Mellon Foundation Fellowship (USA).
Σεραφείμ Ι. Σεφεριάδης, "Το πολιτικό πλαίσιο: Συγκρουσιακή Πολιτική και κινηματικές εκβάσεις στην ελληνική δεκαετία του ’60"
Στόχος αυτής της ‒ακόμη υπό εξέλιξη‒ έρευνας αποτελεί η αξιοποίηση της θεωρίας της Συγκρουσιακής Πολιτικής προκειμένου να φωτιστούν (να υπογραμμιστούν, να προβληματοποιηθούν και να επεξηγηθούν) πτυχές της ελληνικής δεκαετίας του ’60: μιας περιόδου εξαιρετικά πλούσιας τόσο ως προς τους αιτιώδεις μηχανισμούς που χαρακτηρίζουν την κοινωνική διαμαρτυρία, όσο και ως προς διαδικασίες συναφείς με τον εκδημοκρατισμό και το αντίθετό του (τη δημοκρατική συρρίκνωση). Όμως ο γνωστικός προσανατολισμός είναι αμφίδρομος: περιλαμβάνει τη διερεύνηση τόσο του πώς η θεωρία μας βοηθά να κατανοήσουμε την ελληνική περίπτωση όσο και του πώς η ελληνική περίπτωση μας βοηθά να εκλεπτύνουμε τη θεωρία. Εξετάζονται πρώτα οι τρόποι με τους οποίους η προβληματική του «συγκρουσιακού κύκλου» συμβάλλει στην καλύτερη ανάλυση (α) οργανώσεων, (β) πλαισιώσεων, (γ) ρεπερτορίων συλλογικής δράσης και (δ) της συγκρουσιακής διάχυσης. Προχωρώ στη συνέχεια σε μια επεξηγηματική σύνθεση που συσχετίζει το συγκρουσιακό κύκλο με την υποκείμενη ‒και μεταβαλλόμενη‒ δομή των πολιτικών ευκαιριών, και καταλήγω με προκαταρκτικές γενικεύσεις γύρων από τη σχέση ανάμεσα σε συγκρουσιακή κινητοποίηση και εκδημοκρατισμό. Σε όλες τις διαδικασίες που σχολιάζονται, ο ρόλος των κινητοποιήσεων της νεολαίας υπήρξε σημαίνων. Το γεγονός ότι μεγάλο τμήμα τους υπήρξε ό,τι συνήθως αποκαλούμε «αυθόρμητες» παρέχει την ευκαιρία για να υπογραμμιστεί επίσης ο κομβικός ρόλος της στρατηγικής δράσης.
Ο Σεραφείμ Ι. Σεφεριάδης (PhD Columbia 1998 ‒http://seferiadescv.blogspot.gr) είναι (εκλεγμένος) Καθηγητής Πολιτικής Επιστήμης στο Τμήμα Πολιτικής Επιστήμης & Ιστορίας του Παντείου Πανεπιστημίου, Διευθυντής του Εργαστηρίου Συγκρουσιακής Πολιτικής (https://lcp.panteion.gr/) και Life Member στο Πανεπιστήμιο του Cambridge (CLH). Επί σειρά ετών γραμματέας της Ελληνικής Εταιρείας Πολιτικής Επιστήμης, υπήρξε Senior Member στο Πανεπιστήμιο της Οξφόρδης (St Peter’s College), Fellow in Politics & History (Tutor in the Arts) στο Πανεπιστήμιο του Cambridge (CHU), Jean Monnet Fellow στο Ευρωπαϊκό Πανεπιστημιακό Ινστιτούτο της Φλωρεντίας, και Hannah Seeger Davis Fellow στο Πανεπιστήμιο Princeton. Το πιο πρόσφατο βιβλίο του είναι το Λαϊκισμός, Δημοκρατία, Αριστερά: η πρόκληση της μεθόδου (Αθήνα, Τόπος 2021) ‒ https://bit.ly/3DZd3t1
Γιώργος Τσιρίδης, "Η ισορροπία της καταστολής στη δικτατορική Ελλάδα: άτυπες διευρύνσεις και τυπικά ορόσημα της νεανικής κινητοποίησης."
Οι διαφορετικές εκφάνσεις της κοινωνίας πολιτών – παράνομες συνωμοτικές οργανώσεις, νόμιμες διεκδικητικές πρωτοβουλίες, άτυπες συλλογικότητες και το αντιδικτατορικό φοιτητικό κίνημα – εμφανίστηκαν και έδρασαν σε διαφορετική ιστορική συγκυρία, παρουσιάζοντας μια ποικιλομορφία στο διεκδικητικό τους ρεπερτόριο, ανταποκρινόμενες στο εκάστοτε κατασταλτικό πλαίσιο που έθετε το καθεστώς. Οι ίδιοι οι συνταγματάρχες χρησιμοποίησαν τον όρο «φιλελευθεροποίηση» από την πρώτη περίοδο της εξουσίας τους, πριν αυτός ακόμη καθιερωθεί στη διεθνή βιβλιογραφία ως παράγοντας εκδημοκρατισμού. Η προσπάθειά τους αυτή για μια ελεγχόμενη πολιτική φιλελευθεροποίηση κινητοποίησε τα αντανακλαστικά συλλογικών φορέων, ειδικά μεταξύ της νεολαίας, οι οποίοι ερμήνευσαν γρήγορα τη μερική απεμπλοκή του κράτους από τη δημόσια σφαίρα ως πολιτική ευκαιρία και προσάρμοσαν αναλόγως τις πρακτικές αντίστασής τους. Αυτή η ισορροπία μεταξύ της κρατικής καταστολής και της νεανικής κινητοποίησης οδήγησε τελικά στην φοιτητική εξέγερση του Πολυτεχνείου, ένα από τα πλέον σημαντικά πολιτικά γεγονότα της ελληνικής μεταβατικής εμπειρίας.
Ο Γιώργος Τσιρίδης είναι απόφοιτος του Τμήματος Ιστορίας και Αρχαιολογίας του ΑΠΘ. Συνέχισε τις σπουδές του σε μεταπτυχιακό επίπεδο στην Ουτρέχτη της Ολλανδίας στο πεδίο της Συγκριτικής Ιστορίας και το 2017 υποστήριξε τη διδακτορική του διατριβή στο Τμήμα Πολιτικής Επιστήμης και Δημόσιας Διοίκησης του ΕΚΠΑ. Από τον Μάιο του 2020 εκπονεί μεταδιδακτορική έρευνα στο Τμήμα Κοινωνιολογίας του ΠΚ με θέμα «Η φιλελευθεροποίηση στη δικτατορία των συνταγματαρχών: πολιτική ευκαιρία και θεσμικό αποτύπωμα της συλλογικής δράσης».
Ευθύμιος Παπαβλασόπουλος, Θωμάς Λαζαρίδης & Μάνια (Μαρία) Σωτηροπούλου, "«Ορκίζομαι στην γνώμην των τυράννων να μην ελθώ ποτέ» (ορκίζομαι να μην υποταχθώ στους τυράννους). Η δράση των νεολαιίστικών αντιδικτατορικών οργανώσεων στο εξωτερικό και το εσωτερικό: οι περιπτώσεις της Ένωσης των εν Παρισίοις Ελλήνων Σπουδαστών (ΕΠΕΣ) και της Πανελλήνιας Αντιδικτατορικής Οργάνωσης Σπουδαστών (ΠΑΟΣ) «Ρήγας Φεραίος»"
Η στάση της ελληνικής κοινωνίας απέναντι στο δικτατορικό καθεστώς αποτελεί έναν από του αχαρτογράφητους μύθους της Γ’ Ελληνικής Δημοκρατίας. Κεντρική θέση στο μεταπολιτευτικό αντιστασιακό αφήγημα έχει καταλάβει η νεολαία, η δράση της οποίας, ιδιαίτερα στην εξέγερση του Πολυτεχνείου συμπυκνώνει συμβολικά το μύθο της αντίστασης που σηματοδότησε την πτώση της στρατιωτικής δικτατορίας. Η περιορισμένη βιβλιογραφία και τα διάσπαρτα εμπειρικά τεκμήρια καταγράφουν δυο εστίες αντίστασης: μια στο εξωτερικό (μαζική και δυναμική) και μια στο εσωτερικό (περιορισμένη και σποραδική), ενώ παράλληλα αναδεικνύουν το ρόλο που διαδραμάτισαν στην ενδυνάμωση του αντιστασιακού κινήματος και στην απονομιμοποίηση του καθεστώτος διεθνείς προσωπικότητες και συλλογικότητες. Η παρούσα εισήγηση θα επιχειρήσει να φωτίσει όψεις της νεολαιίστικης αντίστασης εστιάζοντας στην πρώτη κρίσιμη περίοδο (1967-1970) που το καθεστώς επιχειρεί να σταθεροποιηθεί και νομιμοποιηθεί. Στόχος μας είναι χαρτογραφήσουμε τους δίαυλους επικοινωνίας και τις μορφές συντονισμού της αντιστασιακής δράσης των νεολαιίστικων οργανώσεων που έδρασαν στο εξωτερικό και στο εσωτερικό, καθώς και τις πρωτοβουλίες που ανέλαβαν για τη διεθνοποίηση του «ελληνικού ζητήματος». Με βάση τα πορίσματα της έρευνας θα αποτιμήσουμε την αποτελεσματικότητα, τα όρια και τις αντιφάσεις του εγχειρήματος. Επιπροσθέτως μέσα από την ανάλυση των πηγών θα επιχειρήσουμε να ανασυνθέσουμε κριτικά το θεωρητικό, ιδεολογικό πολιτισμικό και πολιτικό πλαίσιο της αντιδικτατορικής δράσης και να σχολιάσουμε συνέχειες και τομές με το αντίστοιχο πλαίσιο που καθόρισε τα αιτήματα και τα ρεπερτόρια δράσης του νεολαιίστικου κινήματος της προδικτατορικής περιόδου. Ως μελέτες περίπτωσης επιλέχθηκαν η Ένωση των εν Παρισιοις Ελλήνων Σπουδαστών (ΕΠΕΣ) και η Πανελλήνια Αντιδικτατορική Οργάνωση Σπουδαστών (ΠΑΟΣ) Ρήγας Φεραίος. Και οι δυο οργανώσεις ανέπτυξαν πρώιμη και αξιοσημείωτη αντιδικτατορική δραστηριότητα και διαμόρφωσαν δίκτυα επικοινωνίας. Η έρευνά μας στηρίχθηκε κυρίως στην θεματική ανάλυση των εντύπων που εξέδιδαν καθώς και σε συνεντεύξεις με ηγετικά τους στελέχη. Τα πορίσματα της έρευνας φιλοδοξούν να εισφέρουν στην κατανόηση των διαδικασιών μετάβασης από το αυταρχικό καθεστώς στις πολιτικοθεσμικές διευθετήσεις που έθεσαν τις βάσεις της Γ’ Ελληνικής Δημοκρατίας.
Ο Ευθύμης Παπαβλασόπουλος σπούδασε Νομικά και Πολιτικές Επιστήμες στο Αριστοτέλειο Πανεπιστήμιο Θεσσαλονίκης. Είναι επίκουρος καθηγητής στο Τμήμα Πολιτικής Επιστήμης του Πανεπιστημίου Κρήτης. Δίδαξε σε προπτυχιακά και μεταπτυχιακά προγράμματα, στα Τμήματα Νομικής του ΑΠΘ, Πολιτικής Επιστήμης και Δημόσιας Διοίκησης του ΕΚΠΑ Κοινωνικής και Εκπαιδευτικής Πολιτικής του Πανεπιστημίου Πελοποννήσου (ΠΜΣ) Τα ερευνητικά του ενδιαφέροντα και οι δημοσιεύσεις του εστιάζουν στη θεωρία των πολιτικών κομμάτων και κομματικών συστημάτων και στους θεσμούς του ελληνικού πολιτικού συστήματος.
Ο Θωμάς Λαζαρίδης (polp498@pol.soc.uoc.gr) είναι υποψήφιος διδάκτορας στο Πανεπιστήμιο Κρήτης. Η διδακτορική του διατριβή εξετάζει τις σχέσεις μεταξύ Δεξιάς και Ακροδεξιάς στο ελληνικό πολιτικό σύστημα της Μεταπολίτευσης. Είναι κάτοχος του μεταπτυχιακού τίτλου Πολιτική Κοινωνιολογία και Συγκριτική Πολιτική από το Πάντειο Πανεπιστήμιο και κατέχει πτυχίο Πολιτικής Επιστήμης από το Πανεπιστήμιο Κρήτης. Στα ενδιαφέροντά του συγκαταλέγονται ζητήματα σχετικά με τα Ακροδεξιά κόμματα και τις πολιτικές τους και το ελληνικό πολιτικό και κομματικό σύστημα.
Η Μάνια Σωτηροπούλου είναι Υπ. Δρ. Πολιτικής Επιστήμης, Πανεπιστήμιο Κρήτης. Είναι κάτοχος Μεταπτυχιακού Τίτλου Ειδίκευσης Πολιτικής Επιστήμης και Κοινωνιολογίας, ΕΚΠΑ και του Master in Research of Political Science, Universitat Pompeu Fabra-Βαρκελώνη. Αποφοίτησε από το τμήμα Πολιτικής Επιστήμης και Δημόσιας Διοίκησης, ΕΚΠΑ. Έχει συμμετάσχει σε ερευνητικά προγράμματα προφορικής ιστορίας, καταγραφής και μελέτης του πολιτικού προσωπικού στην αυτοδιοίκηση στις εκλογές του 2019, καθώς μελέτης του πολιτικού λόγου των κομμάτων για την κατανάλωση κατά την περίοδο 2010-2017.
9η Συνεδρία
Κρήτη 12.45
Μαδρίτη 11.45
Λισαβόνα 10.45
Αντιδικτατορικό κίνημα σε χώρες του εξωτερικού και η Ευρωπαϊκή ολοκλήρωση
Προεδρεύουσα: Ασπασία Χατζηδάκη
H Ασπασία Χατζηδάκη είναι Καθηγήτρια στο Παιδαγωγικό Τμήμα Δημοτικής Εκπαίδευσης του Πανεπιστημίου Κρήτης με γνωστικό αντικείμενο «Κοινωνιογλωσσικές διαστάσεις της διγλωσσίας και διδασκαλία της Ελληνικής ως δεύτερης γλώσσας». Ασχολείται ερευνητικά με κοινωνιογλωσσολογικές και εκπαιδευτικές όψεις της διγλωσσίας, καθώς και με την κατάκτηση και διδασκαλία της Ελληνικής ως Γ2 τόσο στην Ελλάδα όσο και στην ελληνική Διασπορά. Οι δημοσιεύσεις της αφορούν κυρίως τη διατήρηση των μειονοτικών γλωσσών και ενδυναμωτικές προσεγγίσεις στη διδασκαλία των δίγλωσσων μαθητών.
Νικόλαος Παπαδογιάννης, "Αντιδικτατορικές δραστηριότητες, Έλληνες μετανάστες διαφορετικών ηλικιακών ομάδων στη Δυτική Γερμανία και πολιτικοποίηση της μουσικής"
Η συγκεκριμένη εισήγηση εξετάζει τις συναισθηματικές εμπειρίες των Ελλήνων μεταναστών στη Δυτική Γερμανία την περίοδο 1967-1974, νεότερων και μεγαλύτερων σε ηλικία, που συνδέονταν με τη μουσική που συνέθεσε ο Μίκης Θεοδωράκης. Στηριζόμενη στο εννοιολογικό πλαίσιο που εισήγαγε η Barbara Rosenwein, η εισήγηση υποστηρίζει ότι η μουσική του Θεοδωράκη συνέβαλε στη συγκρότηση μιας συναισθηματικής κοινότητας, η οποία ήταν εθνική και υπερεθνική. Από τη μια, η μουσική του Θεοδωράκη συνέτεινε στην υπέρβαση του φόβου που αισθάνονταν αριστεροί και κεντρώοι Έλληνες μετανάστες, καθώς και στην ενστάλαξη της αποφασιστικότητας σε αυτούς να αγωνιστούν για τον κοινωνικό και πολιτικό μετασχηματισμό της Ελλάδας. Από την άλλη, από το τέλος της δεκαετίας του ’60 οι συγκεκριμένοι μετανάστες τραγουδούσαν ομαδικά τα τραγούδια αυτά με Γερμανούς ομοϊδεάτες τους. Κατά συνέπεια, συγκροτήθηκε μια συναισθηματική κοινότητα σε αντι-δικτατορικές δραστηριότητες η οποία δεν ήταν εθνικά ομοιογενής.
Ο Νικόλαος Παπαδογιάννης ολοκλήρωσε τις διδακτορικές του σπουδές στην Ιστορία στο Πανεπιστήμιο του Cambridge το 2010. Στη συνέχεια εργάστηκε στα πανεπιστήμια Χούμπολντ του Βερολίνου, του St Andrews και της Bangor. Τα ερευνητικά του ενδιαφέροντα καλύπτουν τα πεδία της ιστορίας της σεξουαλικότητας, του φύλου, της νεολαίας, του τουρισμού, της μετανάστευσης και των κινημάτων διαμαρτυρίας. Η μονογραφία του με τίτλο Militant around the Clock? Left-wing Youth Politics, Leisure and Sexuality in post-dictatorship Greece, 1974-1981 δημοσιεύτηκε το 2015 από τον εκδοτικό οίκο Berghahn Books. Αυτή την περίοδο είναι υπεύθυνος ερευνητικού προγράμματος με θέμα τις επαφές ανάμεσα σε ακτιβιστές που καταπιάνονταν με το ζήτημα του AIDS και ήταν ενεργοί σε διαφορετικές χώρες της Δυτικής Ευρώπης. Το πρόγραμμα χρηματοδοτείται από το Arts and Humanities Research Council του Ηνωμένου Βασιλείου.
Αντώνης Σαραντίδης, "Στο μεταίχμιο δύο κόσμων: Οι Έλληνες φοιτητές και ο αντιδικτατορικός αγώνας στη Δυτική Ευρώπη (1967-1974)"
Κατά την περίοδο 1967-1974, η δραστηριοποίηση σημαντικού τμήματος της νεολαίας στην Ελλάδα, και δη της φοιτητικής, επικεντρώθηκε στην αντίσταση ενάντια στο δικτατορικό καθεστώς. Η συμβολή της, παρά την έλλειψη ελευθεριών και την βιαιότητα των αρχών ασφαλείας, είχε καθοριστική σημασία στην ανάπτυξη του αντιδικτατορικού αγώνα. Πώς όμως το γεγονός της κατάλυσης του δημοκρατικού πολιτεύματος στην Ελλάδα επηρέασε και έθεσε νέους όρους στις διεκδικήσεις των Ελλήνων φοιτητών και φοιτητριών που τη συγκεκριμένη περίοδο σπούδαζαν έξω από τα σύνορα της χώρας; Το εν λόγω ερώτημα αποκτά ιδιαίτερη σημασία αν λάβουμε υπόψη πως η «μακρά δεκαετία του 1960», κυρίως στη Δυτική Ευρώπη, χαρακτηρίστηκε από την ανάδυση νέων κοινωνικών κινημάτων, τα οποία συνδέθηκαν κατά κύριο λόγο με τη νεολαία και τον φοιτητικό κόσμο. Στην ανακοίνωση θα σκιαγραφηθούν τα χαρακτηριστικά του ελληνικού φοιτητικού κινήματος και του αντιδικτατορικού αγώνα όπως διαμορφώθηκε στη Δυτική Ευρώπη, επικεντρώνοντας στα παραδείγματα της Αγγλίας, της Γαλλίας, της Δυτικής Γερμανίας και της Ιταλίας.
Ο Αντώνης Σαραντίδης αποφοίτησε το 2014 από το τμήμα Ιστορίας/Αρχαιολογίας του Ε.Κ.Π.Α. Το 2017 ολοκλήρωσε τις μεταπτυχιακές του σπουδές στην Νεότερη Ελληνική Ιστορία (Ε.Κ.Π.Α.) εκπονώντας την διπλωματική εργασία: «Η Ένωσις των εν Παρισίοις Ελλήνων Σπουδαστών: Ο ελληνικός φοιτητικός σύλλογος του Παρισιού στη δικτατορία και το περιοδικό Πορεία (1967-1972)». Από το 2019 είναι υποψήφιος διδάκτωρ στη Νεότερη Ελληνική Ιστορία (Ε.Κ.Π.Α.). Τα ερευνητικά του ενδιαφέροντα επικεντρώνονται στην ελληνική φοιτητική μετανάστευση και στον αντιδικτατορικό αγώνα στη Δυτική Ευρώπη την περίοδο της δικτατορίας (1967-1974).
Κώστας Κανελλόπουλος, "Η διαδικασία της ευρωπαϊκής ολοκλήρωσης στην Ελλάδα και ο ακτιβισμός της νεολαίας κατά τη διάρκεια και μετά τη στρατιωτική δικτατορία 1967-1974"
Τον Ιούνιο του 1961 η ελληνική κυβέρνηση και η Ευρωπαϊκή Οικονομική Κοινότητα (ΕΟΚ) υπέγραψαν Συμφωνία Σύνδεσης. Αυτή ήταν η πρώτη Συμφωνία Σύνδεσης που συνήψε η ΕΟΚ. Η Συμφωνία αυτή, η οποία αποτελεί ουσιαστικά το πρώτο βήμα στην πορεία της Ελλάδας προς την ένταξη στην Ευρωπαϊκή Κοινότητα, “πάγωσε” με την επιβολή της στρατιωτικής δικτατορίας στην Ελλάδα (Απρίλιος 1967) και τέθηκε πάλι σε ισχύ αμέσως μετά την αποκατάσταση της δημοκρατίας (Ιούλιος 1974). Αν και η Ελλάδα εντάχθηκε τελικά στην ΕΟΚ το 1981, οι επιπτώσεις της δικτατορίας στην ενσωμάτωση της χώρας στην ευρωπαϊκή οικονομία ήταν καταστροφικές. Στην παρούσα εργασία εξετάζεται πώς προσέλαβαν και πώς αντιμετώπιζαν την ευρωπαϊκή ολοκλήρωση οι ακτιβιστές και το φοιτητικό κίνημα κατά τη διάρκεια της δικτατορίας και μέχρι τα πρώτα χρόνια της μεταπολίτευσης.
Ο Κώστας Κανελλόπουλος είναι επικεφαλής (ΕΥ) της ερευνητικής ομάδας του προγράμματος «EUROPOLITY – Η πολιτικοποίηση της Ευρωπαϊκής ολοκλήρωσης στην Ελληνική δημόσια συζήτηση, 1974-2019» (ΕΛΙΔΕΚ/Πανεπιστήμιο Κρήτης). Έχει διδάξει στα Πανεπιστήμια Κρήτης, Αθηνών και Πελοποννήσου, στο ΔΠΘ και στο ΕΑΠ. Έχει εργαστεί σε διμερή και ευρωπαϊκά ερευνητικά προγράμματα (H2020) σχετικών με την ανάλυση της συλλογικής δράσης και της απόδοσης ευθύνης στην κρίση της Ευρωζώνης, την ανάλυση πολιτικού λόγου, τις εργασιακές σχέσεις και τον συνδικαλισμό, την κοινωνία πολιτών και την ανάδυση της σύγχρονης διεθνικής αλληλεγγύης. Το έργο του έχει δημοσιευθεί σε επιστημονικά περιοδικά και συλλογικούς τόμους στην Ελλάδα και το εξωτερικό.
Μεσημεριανό Γεύμα
Στρογγυλό Τραπέζι
Κρήτη 14.15
Μαδρίτη 13.15
Λισαβόνα 12.15
Youth resisting dictatorship: a comparative view
Προεδρεύουσες: Μαρία Κούση & Guya Accornero
Η Μαρία Κούση είναι Kαθηγήτρια στο Tμήμα Κοινωνιολογίας και Διευθύντρια του ΚΕΜΕ στο Πανεπιστήμιο Κρήτης. Με επίκεντρο την κοινωνική αλλαγή, το περιβάλλον, κοινωνικά κινήματα και τις κοινωνικές επιπτώσεις κρίσεων στον 21ο αιώνα, τo συγγραφικό της έργο συμπεριλαμβάνει 15 τόμους, ειδικά τεύχη ή βιβλία (π.χ. Οικονομικές και Πολιτικές Συγκρούσεις σε Συγκριτική Προοπτική, με τον Charles Tilly, Επίκεντρο 2008) και πάνω από 70 επιστημονικά άρθρα ή κεφάλαια. Πρόσφατες δημοσιεύσεις της συμπεριλαμβάνουν το συλλογικό τόμο Transnational solidarity in times of crises: Citizen organisations and collective learning in Europe, των εκδόσεων Palgrave (επιμ. C. Lahusen, U. Zschache and M. Kousis, 2021). Από το 2010, το έργο της εστιάζεται στις κοινωνικές και πολιτικές διαστάσεις δύσκολων καιρών, όπως στο EURYKA – Ανακαλύπτοντας εκ νέου τη Δημοκρατία στην Ευρώπη: Η Eνασχόληση των Nέων με την Πολιτική σε Καιρούς Αυξανόμενων Ανισοτήτων (EC, Horizon 2020).
Guya Accornero is an Assistant Professor in Political Science at the Lisbon University Institute (ISCTE-IUL) and Integrated Researcher at the Centre for Research and Studies in Sociology (CIES-IUL), where she co-coordinates the Research Group on ‘Politics and Citizenship’ and is an elected member of the Scientific Commission. She is the Principal Investigator of the FCT funded Project ‘HOPES: HOusing PErspectives and Struggles’, and co-chair of the Council of European Studies Research Network Social Movements. She has published articles in journals including Current Sociology, Mobilization, Social Movement Studies, Journal of Contemporary Religion, West European Politics, Estudos Ibero-Americanos, Democratization, Cultures et Conflits, Análise Social, Storia e Problemi Contemporanei, Historein. Her monography ‘The Revolution before the Revolution’ and the book she co-edited with Olivier Fillieule ‘Social Movement Studies in Europe’ were both published in 2016 by Berghahn. She has been teaching courses on social movements, democracy, citizenship, political culture and digital era. Her main research and teaching interests are: political and social mobilization processes, protest and activism’s long term outcomes (both on politics and society, and on activists’ biographies), radicalization and political violence, public order and policing protest, urban movements for the right to housing and to the city, gentrification and urban change.
Στρογγυλό Τραπέζι
Priska Daphi is Professor of Conflict Sociology at Bielefeld University, Germany, and co-founder of the Institute for Protest and Social Movements Studies in Berlin. Her research focusses on social movements and civil society in Europe with a particular interest in collective memory, identity, coalition building, transnational activism and space. She is co-editor of Social Movements, Cultural Memory and Digital Media: Mobilising Mediated Remembrance (Palgrave, 2020 – with Samuel Merrill & Emily Keightley) and author of Becoming a Movement. Identity, Narrative and Memory in the European Global Justice Movement (Rowman & Littlefield International, 2017). She is coordinating editor of Social Movement Studies.
Ο Κωστής Καρπόζηλος είναι ιστορικός, διευθυντής των Αρχείων Σύγχρονης Κοινωνικής Ιστορίας (ΑΣΚΙ). Σπούδασε νεοελληνική λογοτεχνία στο Τμήμα Φιλολογίας του ΑΠΘ, έκανε μεταπτυχιακές σπουδές στην ιστορία στο Πανεπιστήμιο του Σέφιλντ και έλαβε το διδακτορικό του από το Πανεπιστήμιο Κρήτης το 2010. Έχει γράψει το σενάριο του ντοκιμαντέρ Ταξισυνειδησία: η άγνωστη ιστορία του ελληνοαμερικανικού ριζοσπαστισμού (2013) και το βιβλίο Αρχείο Σταύρου Καλλέργη: Ψηφίδες από τον σχεδιασμό της σοσιαλιστικής πολιτείας (Μουσείο Μπενάκη, 2013). Διδάσκει νεότερη ιστορία στο College Year in Athens, έχει διδάξει στο Πανεπιστήμιο Πελοποννήσου, στο Sciences Po και στο Πανεπιστήμιο Κολούμπια, ενώ έχει εργαστεί ως μεταδιδακτορικός ερευνητής στα πανεπιστήμια του Πρίνστον και της Οξφόρδης. Την περίοδο αυτή δουλεύει το επόμενο βιβλίο του, με θέμα την ελληνική Αριστερά στον 20ό αιώνα.
Dr. Óscar J. Martín García is currently a senior post-doctoral researcher at INGENIO (CSIC-Universitat Politècnica de València). His professional career as a social and diplomatic historian began in 2003. Since then, his investigation has focused on three different lines of inquiry on Cold War Spain: social movement studies, international history and public diplomacy.
José Álvaro Machado Pacheco Pereira, GCL is a Portuguese political commentator, historian and politician. He is a member of the center-right Social Democratic Party.
Katrin Uba is Associate Professor in Political Science at Uppsala University, Sweden. Her research focuses mainly on political consequences of collective action, labour movement and political activism of young people. Her recent publications can be found in journals like American Behavioural Scientist, Social Movements Studies, Political Studies, Politics, and Sustainability.